2019 йил март ойида мамалакатимизда тадбиркорлик фаолияти жадаллигида яхшиланиш кузатилмоқда. Иқтисодий тадқиқотлар маркази томонидан баҳоланган Ишбилармонлик фаоллиги индекси (ИФИ) 2019 йилнинг мартида қуйидагиларни ташкил этди (1000 дан юқори кўрсаткич фаоллик ўсишини билдирса, 1000 дан паст кўрсаткич пасайишни билдиради, 1-жадвал, 1-расм):
- 2019 йил феврал ойига нисбатан – 1040 бирликни (ўсиш – 4,0%);
- 2018 йил шу даврига нисбатан – 1000 бирликни (ўзгаришсиз%);
- 2015 йил январ ойига нисбатан – 1567 бирликни (ўсиш – 56,7%).
1-расм. 2019 йилнинг мартида ишбилармонлик фаоллиги индекси ўтган ой даражасига нисбатан 4,0 фоизга кўтарилди
2019 йилнинг март ойида ишбилармонлик фаоллиги индексининг ўтган ойга нисбатан 1040 бирликни ташкил қилиши қуйидаги компонентлар даражасидаги ижобий ўзгаришларга боғлиқ бўлган:
- ҳисобварақалар бўйича банклараро транзаксиялар сони феврал ойига нисбатан 4,4%га ошган;
- товар-хомашё биржасида хом ашё айланмаси жадаллиги ўтган ойга нисбатан 2,2%га ўсган;
- савдо белгилари муҳофазаси ва мулк ҳуқуқидан фойдаланиш бўйича компонент феврал ойига нисбатан 68,47 фоизга кўтарилган.
Шу билан бирга, амалдаги хўжалик юритувчи субъектларнинг тадбиркорлик фаолияти бўйича компонент ўтган ойга нисбатан 1,9%га камайган.
ТОВАР-ХОМАШЁ БИРЖАСИДАГИ ФАОЛЛИК
2019 йилнинг март ойида индекснинг биржа компоненти 0,698 бирликни ташкил этди ва ўтган ойга нисбатан 2,18%га ўсиши кузатилди. Биржа фаолиятидаги ўсиш битта битимга сотиб олинган товарларнинг ўртача жисмоний ҳажмининг ижобий ўзгариши билан изоҳланади (ўсиш – 11,3%га).
2019 йилнинг март ойи якуни бўйича республика товар-хомашё биржасида 31 459 та битим имзоланган бўлиб, бу кўрсаткич жорий йилнинг феврал ойига нисбатан (33 792) 6,9 фоизга камайганлини англатади.
Индекснинг базис даври бўлган 2015 йил январ ойи даражасига нисбатан биржавий компонент 0,74 бирликка ошган бўлса, 2018 йилнинг айнан шу даврига нисбатан эса 0,04 бирликка камайди.
2-расм. 2019 йил март ойида индекснинг биржавий таркибий қисми февралга нисбатан ошди |
Биржада товарлар савдосининг умумий айланмаси 2019 йил март ойида 2,878 млрд.сўмни ташкил этди, бу ўтган ойга нисбатан 5,6% фоизга камдир.
ХЎЖАЛИК ЮРИТУВЧИ СУБЪEКТЛАРНИНГ ФАОЛЛИГИ
ИФИнинг фаолият юритувчи хўжалик субъектлар бўйича компоненти 2019 йил март ойида 0,9806 бирликни ташкил этди
2019 йил март ойининг охирида фаолият юритаётган хўжалик юритувчи субъектлар сони 2019 йил феврал ойига нисбатан 3539 донага кўп бўлиб, 441 649 (2019 йилнинг февралида 438 110) тани ташкил этди.
Кузатилаётган даврда кичик корхоналар сонининг 283 023 дан 289 659 гача ўсгани кузатилмоқда (6 636 тага ошган). Фермер хўжаликлари сони 152 966 тадан 150 102 тагача (2854 тага) пасайган. Йирик тадбиркорлик билан шуғулланадиган субъектлар сони 1888 тани ташкил этиб, 2019 йил феврал ойига нисбатан 233 донага ошган.
1-жадвал. 2019 йилнинг март ойида ИФИнинг хўжалик юритувчи субъектлар бўйича компоненти 0,9806 бирликка ўзгарган
Ой | Жами | Шулардан: | Ўзгариш: | Хўжалик юритувчи субъектлар компоненти |
| ||||||||||||||||
Йирик | Кичик | Фермер | Йирик 0,266* | Кичик 0,558* | Фермер 0,176* |
| |||||||||||||||
мар.17 | 369 344 | 2 359 | 222 015 | 144 970 | 1,0094 | 1,0212 | 1,0127 | 1,0166 |
| ||||||||||||
апр.17 | 375 616 | 2 616 | 225 132 | 147 868 | 1,1089 | 1,0140 | 1,0200 | 1,0403 |
| ||||||||||||
май.17 | 378 474 | 2 402 | 227 964 | 148 108 | 0,9182 | 1,0126 | 1,0016 | 0,9855 |
| ||||||||||||
июн.17 | 379 289 | 2 344 | 229 401 | 147 544 | 0,9759 | 1,0063 | 0,9962 | 0,9964 |
| ||||||||||||
июл.17 | 380 752 | 2 324 | 230 422 | 148 006 | 0,9915 | 1,0045 | 1,0031 | 1,0008 |
| ||||||||||||
авг.17 | 382 258 | 2 329 | 231 147 | 148 782 | 1,0022 | 1,0031 | 1,0052 | 1,0033 |
| ||||||||||||
сен.17 | 381 332 | 2 294 | 229 966 | 149 072 | 0,9850 | 0,9949 | 1,0019 | 0,9935 |
| ||||||||||||
окт.17 | 382 453 | 2 405 | 230 520 | 149 528 | 1,0484 | 1,0024 | 1,0031 | 1,0148 |
| ||||||||||||
ноя.17 | 380 652 | 2 326 | 229 833 | 148 493 | 0,9672 | 0,9970 | 0,9931 | 0,9884 |
| ||||||||||||
дек.17 | 379 818 | 2319 | 229666 | 147833 | 0,9970 | 0,9993 | 0,9956 | 0,9980 |
| ||||||||||||
янв.18 | 384 238 | 2 180 | 232 858 | 149 200 | 0,9401 | 1,0139 | 1,0092 | 0,9934 |
| ||||||||||||
фев.18 | 390 860 | 2 181 | 235 853 | 152 826 | 1,0005 | 1,0129 | 1,0243 | 1,0116 |
| ||||||||||||
мар.18 | 395 581 | 2 255 | 238 513 | 154 813 | 1,0339 | 1,0113 | 1,0130 | 1,0176 |
| ||||||||||||
апр.18 | 400 901 | 2 615 | 242 533 | 155 753 | 1,1596 | 1,0169 | 1,0061 | 1,0529 |
| ||||||||||||
май.18 | 400 303 | 2 045 | 245 064 | 153 194 | 0,7820 | 1,0104 | 0,9836 | 0,9450 |
| ||||||||||||
июн.18 | 401 964 | 2 041 | 247 700 | 152 223 | 0,9980 | 1,0108 | 0,9937 | 1,0044 |
| ||||||||||||
июл.18 | 404 885 | 2 041 | 250 503 | 152 341 | 1,0000 | 1,0113 | 1,0008 | 1,0065 |
| ||||||||||||
авг.18 | 407 867 | 2 049 | 253 179 | 152 639 | 1,0039 | 1,0107 | 1,0020 | 1,0073 |
| ||||||||||||
сен.18 | 412 549 | 2 057 | 257 127 | 153 365 | 1,0039 | 1,0156 | 1,0048 | 1,0106 |
| ||||||||||||
окт.18 | 413 473 | 2 074 | 258 736 | 152 663 | 1,0083 | 1,0063 | 0,9954 | 1,0049 |
| ||||||||||||
ноя.18 | 415 451 | 2 080 | 261 191 | 152 180 | 1,0029 | 1,0095 | 0,9968 | 1,0055 |
| ||||||||||||
дек.18 | 416 966 | 2 079 | 262 930 | 151 957 | 0,9995 | 1,0067 | 0,9985 | 1,0033 |
| ||||||||||||
янв.19 | 429 551 | 2 098 | 274 949 | 152 504 | 1,0091 | 1,0457 | 1,0036 | 1,0286 |
| ||||||||||||
фев.19 | 438 110 | 2 121 | 283 023 | 152 966 | 1,0110 | 1,0294 | 1,0030 | 1,0198 |
| ||||||||||||
мар.19 | 441 649 | 1 888 | 289 659 | 150 102 | 0,8901 | 1,0234 | 0,9813 | 0,9806 |
| ||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
| 1,0104 | 0,9836 | 0,9450 | ||||||||||
*компонентдаги улуши
БРEНДЛАРНИ РЎЙХАТГА ОЛИШ
2019 йил март ойида савдо белгилари муҳофазаси бўйича бизнес фаоллиги индекси 1,6923 бирликни ташкил этиб, ушбу кўрсаткич ўтган ойга нисбатан 69,2 фоизга ошган. Март ойида юридик шахслар томонидан 214 та товар белгилари ва товар номлари рўйхатга олинган. Товар белгиларининг амал қилиш муддатини узайтириш бўйича 121 та ҳолатлар ҳақида маълумот берилган. Ҳимояланган товар белгилари сонининг соф ўсиши 374 тани ташкил этди ва бу ўсишнинг феврал ойига нисбатан 152 тага ошганлини билдиради.
3-rasm. 2019 йилнинг мартида товар белгилари сонининг соф ўсиши (янги товар белгилари минус амал қилиш муддати тугаган товар белгилари ) 374 тани ташкил этди |
БАНК ҲИСОБВАРАҚАЛАРИ БЎЙИЧА ОПЕРАТСИЯЛАР
2019 йилнинг март ойида банклараро амалга оширилган тўлов ҳужжатлари сони 5 655 мингтани ташкил этди, бу 2019 йил феврал даражасига нисбатан 238 минг битимга (4,4 фоизга ўсиш) кўпдир. Шунингдек, ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 4,03 фоизга пасайгани ҳолида 2015 йилнинг январ ойига нисбатан 29 фоизга ошиши кузатилмоқда.
2019 йилнинг март ойида юридик шахслар ўртасидаги банк операциялари сони ўтган ойга нисбатан Фарғона вилоятидан ташқари мамлакатнинг барча ҳудудларида ўсган. Фарғона вилоятида мартда қайд этилган битимлар сони ўтган ойга нисбатан 1,2%га камдир. Ўсиш даражаси бўйича энг юқори кўрсаткич Хоразм вилоятида кузатилиб, операциялар сони жорий йилнинг февралига нисбатан 11,8 фоизга ўсган.
2-жадвал. 2019 йилнинг март ойида қайд этилган битимлар сони
Вилоятлар | Транзакциялар сони | Вилоятлар улуши | 2015 йилнинг январ ойига нисбатан | Ўтган йилнинг шу даврига нисбатан | Ўтган ойга нисбатан |
Қорақалпоғистон Ресбубликаси | 236 282 | 4,0% | 128,1% | 86,7% | 103,4% |
Андижон вилояти | 307 523 | 5,2% | 136,4% | 88,4% | 104,7% |
Бухоро вилояти | 255 587 | 4,3% | 107,8% | 90,1% | 104,9% |
Жиззах вилояти | 167 141 | 2,8% | 138,8% | 97,5% | 104,1% |
Қашқадарё вилояти | 339 055 | 5,8% | 132,6% | 84,3% | 109,2% |
Навоий вилояти | 182 551 | 3,1% | 133,4% | 89,0% | 102,4% |
Наманган вилояти | 265 528 | 4,5% | 129,5% | 100,4% | 110,3% |
Самарқанд вилояти | 372 761 | 6,3% | 157,3% | 106,7% | 110,4% |
Сурхондарё вилояти | 250 647 | 4,3% | 120,5% | 82,1% | 105,2% |
Сирдарё вилояти | 136 273 | 2,3% | 149,9% | 97,0% | 109,7% |
Тошкент вилояти | 471 203 | 8,0% | 130,3% | 91,1% | 102,3% |
Фарғона вилояти | 362 216 | 6,1% | 118,6% | 95,0% | 98,8% |
Хоразм вилояти | 245 394 | 4,2% | 150,1% | 85,0% | 111,8% |
Тошкент шаҳри | 2 063 468 | 35,0% | 127,4% | 105,1% | 102,4% |
Жами | 5 655 629 | 96% | 130,0% | 96,0% | 104,4% |
Камола Маматова
Мафтуна Сайфуллаева
Экономическое обозрение №4 (232) 2019
Оставить комментарий