Статистика агентлиги ҳисоботига кўра, 2023 йилнинг 1-чораги якунларига бўйича Ўзбекистон ялпи ички маҳсулотининг (ЯИМ) ўсиши 5,5 фоизни ташкил этди. Саноатда ўсиш — 4,1%, қишлоқ хўжалигида — 3,2%, чакана савдо айланмасида — 5,2%, қурилишда — 4,5%. 1-чоракда инфляция 2,4%ни ташкил этди, бу ўтган йилги 2,9%дан камайди. Ташқи савдо айланмаси 11,9 фоизга ўсди.
Иқтисодий ўсишнинг тезлашиши, шунингдек, Ўзбекистондаги аномал совуқ туфайли жабр кўрган тадбиркорларни қўллаб-қувватлаш бўйича тезкор чора-тадбирларнинг ўз вақтида қабул қилиниши билан боғлиқ. Хусусан, кичик ва ўрта бизнес субъектларига кредитлар бўйича тўловлар узайтирилди; қарзни фоизсиз, қўшимча гаровсиз, "жаримасиз" бўлиб-бўлиб тўлаш имкониятини тақдим этди; ишлаб чиқаришни тиклаш учун кредитлар ажратилди; жарималар ва жарималарни ҳисоблаш 1 апрелгача тўхтатилди ва бошқалар.
Ўзбекистон иқтисодиётининг ривожланиш прогнозлари
Апрель ойидаги ҳисоботга кўра, Халқаро валюта жамғармаси (ХВЖ) Ўзбекистонда иқтисодий ўсиш прогнозини яхшилади. 2023 йилда Ўзбекистонда ЯИМ ўсиши 5,3 фоизни ташкил этиши кутилмоқда, октябрь ойидаги прогнозда бу кўрсаткич 4,7 фоизни ташкил этган эди. ХВЖ экспертлари 2024 йилда Ўзбекистон иқтисодиёти 0,2%дан 5,5%га юқори, бу ХВЖнинг аввалги тахминларидан 0,6 ф.п. ўсишини кутмоқдалар.
Жаҳон банки (ЖБ) жорий ва кейинги йилларда Ўзбекистон ЯИМнинг ўсиш кўрсаткичларини оширди. Жорий йилнинг апрель ойида янгиланган прогнозга кўра, 2023 йилда Ўзбекистоннинг иқтисодий ўсиши 5,1 фоизни ташкил этади. Шуниси эътиборга лойиқки, бу кўрсаткич 2022 йил кузги прогнозига нисбатан (4,9%) 0,2 фоиз пунктга яхшиланди. Шу билан бирга, аҳоли истеъмоли 5%га, инвестициялар 4,2%га, экспорт 20,5%га ва импорт 20,6%га ўсади.
Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази прогнози
Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар марказининг баҳолашига кўра, 2023 йилнинг биринчи ярмида январь ойидаги прогнозга қараганда анча ишончли иқтисодий ўсиш кузатилмоқда. Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар марказининг олдинги прогнозида 2023 йилнинг 1-чорагида 5,47% ўсиш кутилган бўлса, биринчи ярим йиллик учун прогноз 5,65%га яхшиланди.
2023 йил бошида Ўзбекистон иқтисодиётида қисқа муддатли пасайиш кузатилди, бу эса Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар марказининг олдинги прогнозида қайд этилган мавсумий омиллар ҳамда жорий йил бошидаги ҳолатлар - энергия танқислиги инқирозини келтириб чиқарган аномал совуқ об-ҳаво ва таъминотдаги узилишларга сабаб бўлган ташқи шоклар билан боғлиқ эди.
Бироқ, иқтисодий сиёсат чораларини тезкор қабул қилиш ва корхоналарни рағбатлантириш учун ҳукумат томонидан амалга оширилган комплекс чора-тадбирлар ривожланиш истиқболларини яхшилади.
Ўзбекистон иқтисодиёти об-ҳаво инқирозини бартараф этгандан сўнг тиклана бошлади ва ҳафталик ЯИМ кўрсаткичлари ўсиш траекториясига етди, буни Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази кўрсаткичлари ҳам тасдиқлайди. Шундай қилиб, биржа таркибий қисмларининг ўсиши, ҳудудларда ишбилармонлик муҳити ва ишбилармонлик фаоллиги кўрсаткичларининг ўсиши, ички савдо ва хизмат кўрсатиш соҳасидаги фаолликнинг ошиши ҳисобига ишбилармонлик фаоллиги индексининг мўътадил ўсиши қайд этилди.
Қуйидаги тоифалар бўйича сўровлар таҳлили сезиларли ўсишни кўрсатди, “тадбиркорлик ва саноат” 5,8 фоизга, “харидлар” 8,0 фоизга, “автотранспорт воситалари” 4,1 фоизга ошди.
Ушбу омилларни ҳисобга олган ҳолда ва ЯИМ ўсишининг ҳафталик прогноз кўрсаткичларини бирлаштирган ҳолда, жорий йилнинг 1-чорагида Ўзбекистон иқтисодиёти барқарор ўсиш траекториясига кирди.
Таъкидлаш жоизки, 2023 йилнинг 1-чораги учун Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази прогнози юқори аниқликни кўрсатди ва ЯИМнинг кутилаётган ўсиши Ўзбекистон Республикаси статистика агентлигининг аниқ маълумотларига нисбатан атиги 0,03 фоиз пунктга оғди. Шундай қилиб, 2023 йилнинг 1-чораги натижаларига кўра иқтисодий ўсиш 5,5%ни ташкил этди, йил бошида Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази 5,47% даражасида ўсишни башорат қилган эди.
Жорий йилда Ўзбекистон иқтисодиёти ўтган чоракда кузатилган ўсиш суръатларини сақлаб, ривожланишда давом этади.
Марказий банкнинг март ойида асосий ставкани 15%дан 14%гача пасайтириш тўғрисидаги қарори иқтисодиётдаги ички талабни рағбатлантириш орқали 2023 йилнинг биринчи ярим йиллигида ҳам тармоқ, ҳам макро даражада Ўзбекистон иқтисодиётига ижобий таъсир кўрсатади.
Юқорида қайд этилган омилларни ҳисобга олган ҳолда, 2023 йилнинг биринчи ярмида Ўзбекистон иқтисодиётининг кутилаётган ўсиши 5,65 фоизни ташкил этади. Шу билан бирга, иқтисодий ўсишнинг прогноз коридори 5,50% -5,75% даражасида белгиланди.
2023 йилнинг биринчи ярми учун Ўзбекистонда ялпи ички маҳсулотнинг ҳафталик ўсиши прогнози
Маълумот учун: «Ноукастинг» ёндашувига асосланган истиқбол модели Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази томонидан 2021 йилдан бери қўлланилиб келинмоқда ва Ялпи ички маҳсулотнинг чораклик кўрсаткичларида аниқлаб бўлмайдиган алоҳида жиҳатларини очиб беришга имкон беради. ЯИМ прогнози 20 та тоифа бўйича ҳафталик Google қидирув натижалари асосида, алоҳида маҳсулот нархлари тахминлари ҳамда ялпи импорт ва товар-моддий захираларнинг асосий ўзгарувчилари билан биргаликда ҳисобланади
Жамшид Ахматов, Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази етакчи илмий ходими
Жамоатчилик билан алоқалар бўлими
тел.: (+998) 78 150-32-20 (417)
Изоҳ қолдириш