Iqtisodiy o‘sishning tezlashishi, shuningdek, O‘zbekistondagi anomal sovuq tufayli jabr ko‘rgan tadbirkorlarni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha tezkor chora-tadbirlarning o‘z vaqtida qabul qilinishi bilan bog‘liq. Xususan, kichik va o‘rta biznes sub’yektlariga kreditlar bo‘yicha to‘lovlar uzaytirildi; qarzni foizsiz, qo‘shimcha garovsiz, "jarimasiz" bo‘lib-bo‘lib to‘lash imkoniyatini taqdim etdi; ishlab chiqarishni tiklash uchun kreditlar ajratildi; jarimalar va jarimalarni hisoblash 1 aprelgacha to‘xtatildi va boshqalar.

O‘zbekiston iqtisodiyotining rivojlanish prognozlari

Aprel oyidagi hisobotga ko‘ra, Xalqaro valyuta jamg‘armasi (XVJ) O‘zbekistonda iqtisodiy o‘sish prognozini yaxshiladi. 2023 yilda O‘zbekistonda YaIM o‘sishi 5,3 foizni tashkil etishi kutilmoqda, oktyabr oyidagi prognozda bu ko‘rsatkich 4,7 foizni tashkil etgan edi. XVJ ekspertlari 2024 yilda O‘zbekiston iqtisodiyoti 0,2%dan 5,5%ga yuqori, bu XVJning avvalgi taxminlaridan 0,6 f.p. o‘sishini kutmoqdalar.

Jahon banki (JB) joriy va keyingi yillarda O‘zbekiston YaIMning o‘sish ko‘rsatkichlarini oshirdi. Joriy yilning aprel oyida yangilangan prognozga ko‘ra, 2023 yilda O‘zbekistonning iqtisodiy o‘sishi 5,1 foizni tashkil etadi. Shunisi e’tiborga loyiqki, bu ko‘rsatkich 2022 yil kuzgi prognoziga nisbatan (4,9%) 0,2 foiz punktga yaxshilandi. Shu bilan birga, aholi iste’moli 5%ga, investitsiyalar 4,2%ga, eksport 20,5%ga va import 20,6%ga o‘sadi.

Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi prognozi

Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazining baholashiga ko‘ra, 2023 yilning birinchi yarmida yanvar oyidagi prognozga qaraganda ancha ishonchli iqtisodiy o‘sish kuzatilmoqda. Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazining oldingi prognozida 2023 yilning 1-choragida 5,47% o‘sish kutilgan bo‘lsa, birinchi yarim yillik uchun prognoz 5,65%ga yaxshilandi.

2023 yil boshida O‘zbekiston iqtisodiyotida qisqa muddatli pasayish kuzatildi, bu esa Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazining oldingi prognozida qayd etilgan mavsumiy omillar hamda joriy yil boshidagi holatlar - energiya tanqisligi inqirozini keltirib chiqargan anomal sovuq ob-havo va ta’minotdagi uzilishlarga sabab bo‘lgan tashqi shoklar bilan bog‘liq edi.

Biroq, iqtisodiy siyosat choralarini tezkor qabul qilish va korxonalarni rag‘batlantirish uchun hukumat tomonidan amalga oshirilgan kompleks chora-tadbirlar rivojlanish istiqbollarini yaxshiladi.

O‘zbekiston iqtisodiyoti ob-havo inqirozini bartaraf etgandan so‘ng tiklana boshladi va haftalik YaIM ko‘rsatkichlari o‘sish trayektoriyasiga yetdi, buni Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi ko‘rsatkichlari ham tasdiqlaydi. Shunday qilib, birja tarkibiy qismlarining o‘sishi, hududlarda ishbilarmonlik muhiti va ishbilarmonlik faolligi ko‘rsatkichlarining o‘sishi, ichki savdo va xizmat ko‘rsatish sohasidagi faollikning oshishi hisobiga ishbilarmonlik faolligi indeksining mo‘’tadil o‘sishi qayd etildi.

Quyidagi toifalar bo‘yicha so‘rovlar tahlili sezilarli o‘sishni ko‘rsatdi, “tadbirkorlik va sanoat” 5,8 foizga, “xaridlar” 8,0 foizga, “avtotransport vositalari” 4,1 foizga oshdi.

Ushbu omillarni hisobga olgan holda va YaIM o‘sishining haftalik prognoz ko‘rsatkichlarini birlashtirgan holda, joriy yilning 1-choragida O‘zbekiston iqtisodiyoti barqaror o‘sish trayektoriyasiga kirdi.

Ta’kidlash joizki, 2023 yilning 1-choragi uchun Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi prognozi yuqori aniqlikni ko‘rsatdi va YaIMning kutilayotgan o‘sishi O‘zbekiston Respublikasi statistika agentligining aniq ma’lumotlariga nisbatan atigi 0,03 foiz punktga og‘di. Shunday qilib, 2023 yilning 1-choragi natijalariga ko‘ra iqtisodiy o‘sish 5,5%ni tashkil etdi, yil boshida Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi 5,47% darajasida o‘sishni bashorat qilgan edi.

Joriy yilda O‘zbekiston iqtisodiyoti o‘tgan chorakda kuzatilgan o‘sish sur’atlarini saqlab, rivojlanishda davom etadi.

Markaziy bankning mart oyida asosiy stavkani 15%dan 14%gacha pasaytirish to‘g‘risidagi qarori iqtisodiyotdagi ichki talabni rag‘batlantirish orqali 2023 yilning birinchi yarim yilligida ham tarmoq, ham makro darajada O‘zbekiston iqtisodiyotiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.

Yuqorida qayd etilgan omillarni hisobga olgan holda, 2023 yilning birinchi yarmida O‘zbekiston iqtisodiyotining kutilayotgan o‘sishi 5,65 foizni tashkil etadi. Shu bilan birga, iqtisodiy o‘sishning prognoz koridori 5,50% -5,75% darajasida belgilandi.

2023 yilning birinchi yarmi uchun O‘zbekistonda yalpi ichki mahsulotning haftalik o‘sishi prognozi

Ma’lumot uchun: «Noukasting» yondashuviga asoslangan istiqbol modeli Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi tomonidan 2021 yildan beri qo‘llanilib kelinmoqda va Yalpi ichki mahsulotning choraklik ko‘rsatkichlarida aniqlab bo‘lmaydigan alohida jihatlarini ochib berishga imkon beradi. YaIM prognozi 20 ta toifa bo‘yicha haftalik Google qidiruv natijalari asosida, alohida mahsulot narxlari taxminlari hamda yalpi import va tovar-moddiy zaxiralarning asosiy o‘zgaruvchilari bilan birgalikda hisoblanadi

Jamshid Axmatov, Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi yetakchi ilmiy xodimi

Jamoatchilik bilan aloqalar bo‘limi

tel.: (+998) 78 150-32-20 (417)