30 октябрь куни Самарқандда гендер тенглиги ва кўп томонлама ҳамкорлик масалаларига бағишланган ЮНЕСКОнинг 43-сессияси бўлиб ўтди. Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази сўнгги 8 йил ичидаги Ўзбекистон ислоҳотларига бағишланган таҳлилий шарҳни тақдим этди. Ушбу даврда аёлларнинг ҳуқуқ ва имкониятларини кенгайтириш мамлакатнинг миллий ривожланиш стратегиясининг ажралмас қисмига айланди.
2018 йилдан бери Ўзбекистонда замонавий гендер сиёсатининг самарали тизими яратилди: муҳим қонунлар қабул қилинди, Гендер тенгликни таъминлаш бўйича Миллий стратегия ва «Аёллар дафтари» тизими жорий этилди. Ушбу ташаббуслар орқали 4,5 миллионга яқин аёллар ҳар томонлама қўллаб-қувватланди.
Ҳуқуқий кафолатлар мустаҳкамланди, гендерга йўналтирилган бюджетлаш тизими жорий этилди ҳамда аёл-раҳбарлар учун халқаро мулоқот майдонлари ташкил этилди.
2017–2025 йиллар давомида Ўзбекистонда аёлларнинг сиёсат, давлат бошқаруви ва илм-фан соҳаларидаги роли сезиларли даражада ошди: уларнинг улуши парламентнинг Қонунчилик палатасида 32 фоизга, Сенатда эса 27 фоизга етди — бу ШҲТ доирасидаги энг юқори кўрсаткич ҳисобланади. Олий таълим муассасаларида таҳсил олаётган қизлар сони 11 мартага ошиб, 724 минг нафарга етди, фан соҳасида фаолият юритаётган аёллар сони эса 6,2 минг нафарни ташкил этди (бу мамлакат илмий кадрларининг 48 фоизини ташкил этади).
Квоталар, фоизсиз кредитлар ва грантлар тизими амал қилмоқда, бу эса 15 мингдан ортиқ магистрантларга тўлиқ давлат маблағлари ҳисобига таълим олиш имконини берди.
2017–2025 йиллар давомида Ўзбекистонда аёллар тадбиркорлиги жадал ривожланмоқда: аёллар бизнесини қўллаб-қувватлаш учун 1,4 миллиард АҚШ доллари миқдорида маблағ ажратилди, “Аёллар дафтари” иштирокчиларидан 36 минг нафар аёл 30 миллион долларлик имтиёзли кредитларга эга бўлди.
Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази ҳисоб-китобларига кўра, ишлаётган ва ўзини ўзи банд қилган аёллар сони 5 фоизга ошса, аҳоли жон бошига тўғри келадиган даромад 2,5 фоизга ортиши мумкин.
Аёл тадбиркорлар сони 7 баравар ошиб, 2,1 миллион нафарга етди (умумий банд аҳолининг 42,7 фоизи), 1,8 миллион аёл эса ўзини ўзи банд қилган (буларнинг улуши умумий сонининг 40 фоизини ташкил этади).
Бугунги кунда мамлакат бўйлаб 200 та марказ фаолият юритиб, аёлларни меҳнат бозорида талаб юқори бўлган касб ва кўникмаларга ўқитмоқда, бу эса уларнинг даромадлари ва иқтисодий имкониятларини кенгайтиришга хизмат қилмоқда.
Ўзбекистонда тадбиркор аёлларнинг янги авлоди шаклланмоқда, улар учун бизнес ривожланиш ва ижод манбаига айланмоқда.
2025 йилга келиб, Ўзбекистондаги 770 мингта микро, кичик ва ўрта корхоналарнинг (МКЎК) 27 фоизи аёллар томонидан бошқарилмоқда.
Энг кўзга ташланадиган аёлларнинг фаолияти микробизнес соҳасида бўлиб, бу ерда корхоналарнинг 30 фоизи аёллар томонидан бошқарилади ва уларнинг умумий инвестиция ҳажми 82,4 миллион АҚШ долларидан ошади.
Ўрта бизнес аёл тадбиркорлари депозитлари нисбатан кичик улушга эга бўлса-да (7%), уларнинг депозитлар ҳажми 126 миллион АҚШ долларидан ошади.
Аёл тадбиркорлар томонидан киритилган умумий инвестициялар ҳажми 380 миллион АҚШ долларини ташкил этди. Сўнгги 8 йил ичида молиявий ҳисобига эга аёллар сони икки баробар ошиб, 50 фоизга етди. Мамлакатда 56 мингдан ортиқ аёл раҳбар компаниялар фаолиятини бошқариб, миллий бизнес ривожида фаол иштирок этмоқда.
Ўзбекистон гендер тенглиги соҳасида халқаро нуфузини мустаҳкамлади — мамлакат Гендер тенглиги ва бошқарув индексида (GEGI) 158 давлат орасида 52-ўринни эгаллади ҳамда Жаҳон банки рейтингига кўра энг илғор бешта ислоҳотчи давлат қаторига кирди.
Изоҳ қолдириш