2024 yilda ikki davlat o‘rtasidagi tovar aylanmasi 6,7 mln dollarni tashkil etdi. Shundan 1,4 mln dollari eksport, 5,3 mln dollari esa import hissasiga to‘g‘ri keladi. O‘zbekistonning Qatarga eksport tarkibini asosan misdan yasalgan buyumlar (580 ming dollar), qurilish materiallari (110 ming dollar), to‘qimachilik mahsulotlari (70 ming dollar) va boshqa sanoat tovarlari (680 ming dollar) tashkil etgan. Import tarkibida esa neft mahsulotlari va uglevodorodlar ustun bo‘lib, ularning umumiy qiymati 2,4 mln dollarni tashkil etgan.
2023 yilda amalga oshirilgan o‘zaro tashriflar doirasida umumiy qiymati 12 mlrd dollarga teng bo‘lgan 24 ta ikki tomonlama kelishuv imzolandi. Ular orasida O‘zbekiston Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasi hamda Qatar Investitsiya agentligi (QIA) o‘rtasidagi investitsiyaviy hamkorlik to‘g‘risidagi bitim, shuningdek, mehnat migratsiyasi sohasidagi hamkorlik to‘g‘risidagi kelishuv alohida ahamiyatga ega. Muhim qadam sifatida, ikki davlat ishbilarmon doiralari o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri muloqotni ta’minlaydigan «O‘zbekiston – Qatar» qo‘shma biznes kengashi tashkil etildi.
2025 yil mart oyida O‘zbekiston Qatar bilan strategik hamkorlik to‘g‘risidagi bitimni ratifikatsiya qildi. Ushbu bitim savdo-iqtisodiy hamkorlikni kengaytirish, investitsiyalarni jalb etish va qo‘shma korxonalarni tashkil etishni nazarda tutadi. Shuningdek, kelishuvlar doirasida 2026 yilda Doxa shahrida milliy «Made in Uzbekistan» ko‘rgazmasini o‘tkazish rejalashtirilgan.
Aniq loyihalar qatoriga farmatsevtika mahsulotlarini mahalliylashtirish, elektrobuslar ishlab chiqarish zavodini qurish, “aqlli” shahar tumanlari konsepsiyasini rivojlantirish, shuningdek, foydali qazilma boyliklarni qo‘shma tarzda qazib chiqarish va qayta ishlash ishlari kiradi. Asosiy hamkorlar qatorida Qatar Pharma, Tamam International, Al Mana Group, Ariane Real Estate, Petro White, Qatar Mining, Qatar Investment Authority va boshqalar bor.
Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi tahlili shuni ko‘rsatmoqdaki, O‘zbekiston va Qatar o‘rtasida savdo hajmini oshirish uchun katta salohiyat mavjud.
Ayniqsa, quyidagi yo‘nalishlarda eksportni kengaytirish bo‘yicha yuqori imkoniyatlar mavjud: elektrotexnika mahsulotlari (Qatarning yillik importi — 2,9 mlrd dollar), to‘qimachilik mahsulotlari (1,1 mlrd dollar), plastmassa va undan tayyorlangan buyumlar (639 mln dollar), mis va misdan yasalgan buyumlar (460 mln dollar), mevalar va yong‘oqlar (364 mln dollar), sabzavotlar (262 mln dollar), tuz va oltingugurt (217 mln dollar), tamaki va tamaki mahsulotlari (41 mln dollar) hamda ruh (16 mln dollar).
O‘zbekiston geologik qidiruv va qazib chiqarish ishlarini kengaytirishni o‘z ichiga olgan neft-gaz sohasiga Qatar investitsiyalarini jalb etishdan manfaatdor. Shuningdek, sanoatni modernizatsiya qilish va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini chuqur qayta ishlash sohalarida ham hamkorlikni rivojlantirish muhim yo‘nalishlardan hisoblanadi.
Energetika sohasi strategik hamkorlikning muhim bo‘g‘ini sifatida istiqbolli yo‘nalishlardan biri bo‘lib qolmoqda. Qatar kapitali issiqlik va atom elektr stansiyalari, shuningdek, qayta tiklanadigan energiya (QTE) manbalari sohasidagi loyihalarni rivojlantirishga yo‘naltirilishi mumkin.
Bu yo‘nalish ayniqsa dolzarb ahamiyat kasb etmoqda, chunki 2030 yilga qadar O‘zbekistonda umumiy quvvati 15 GVt bo‘lgan issiqlik elektr stansiyalari, 9,5 GVt li bug‘-gaz qurilmalari, 3,2 GVtli energiya saqlash tizimlari, 27 GVt hajmdagi QTE manbalari ob’yektlari hamda 2,1 GVtli atom elektr stansiyalari qurilishini nazarda tutuvchi yirik loyihalar amalga oshirilishi rejalashtirilgan.
Islomiy moliyalashtirishni rivojlantirish masalasiga alohida e’tibor qaratilmoqda. O‘zbekistonda Qatar banklarining filiallarini ochish rejalashtirilgan bo‘lib, bu zamonaviy moliyaviy instrumentlarni joriy etish va Fors ko‘rfazi davlatlaridan kapital jalb qilish imkonini beradi. Shu bilan birga, aktivlari 475 mlrd dollardan ortiq bo‘lgan Qatar Investment Authority (QIA) imkoniyatlari mamlakat iqtisodiyotiga investitsiyalar oqimini sezilarli darajada oshirish uchun katta salohiyat yaratadi.
Jahon banki ma’lumotlariga ko‘ra, 2024 yilda Qatar iqtisodiyotining asosiy qismini sanoat (55,9%) va xizmat ko‘rsatish (43,8%) sohalari tashkil etdi, qishloq xo‘jaligi ulushi esa atigi 0,3%ni tashkil qildi. Ishsizlik darajasi 0,1% bo‘lib, aholining 40%i sanoatda, 59%i esa xizmat ko‘rsatish sohasida mehnat qiladi.
2024 yilda Qatarning tashqi savdo hajmi 130 mlrd dollarga yetdi, shundan 95 mlrd dollari eksport hissasiga to‘g‘ri keladi. Neft qazib chiqarish hajmi kuniga 1,3 mln barreldan oshib ketadi. Qatar dunyodagi eng yirik 15 ta neft eksport qiluvchi davlatlar qatoriga kiradi, neft zaxiralari bo‘yicha 13-o‘rinni, tabiiy gaz zaxiralari bo‘yicha esa 3-o‘rinni egallaydi.
Uglevodorod sektori Qatar iqtisodiyotiga 81,4 mlrd dollar (YaIMning 37,2%) hissa qo‘shgan. Shu bilan birga, mamlakat quyosh energetikasini jadal rivojlantirmoqda — 2035 yilga qadar uning quvvatini 5 GVtga yetkazish rejalashtirilgan. Turizm ham iqtisodiyotning ustuvor yo‘nalishlaridan biri sifatida ko‘rilib, 2030 yilga borib uning YaIMdagi ulushi 12%ga yetkazilishi ko‘zda tutilgan.
Shuni ta’kidlash lozimki, O‘zbekiston va Qatar o‘rtasidagi hamkorlikning rivojlanishi ikki tomonlama munosabatlarning amaliy bosqichga o‘tganini ko‘rsatadi. Energetika, sanoat va moliya sohalarida rivojlanib borayotgan loyihalar iqtisodiy hamkorlikni yanada barqaror kengaytirish uchun mustahkam asos yaratmoqda.
Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi
Jamoatchilik bilan aloqalar bo‘limi
Izoh qoldirish