O‘zbekistonda soliq ma’muriyatchiligini takomillashtirish va soliq intizomini oshirishga qaratilgan navbatdagi islohotlar doirasida Namangan viloyatida yangi soliq boshqaruvi mexanizmi joriy etiladi.
Prezidentning “Soliqlarning yig‘iluvchanlik darajasini oshirish va faol soliq to‘lovchilarni rag‘batlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qaroriga muvofiq, 2026 yil 1 yanvardan mazkur hududda sinov tajribasi amalga oshiriladi.
Sinov tajribasining asosiy maqsadi – qarzdorliklarni keskin kamaytirish va soliq tushumlarining o‘z muddatida to‘lab borilishini ta’minlashdir.
Ma’lumot uchun, 2025 yil 12 iyul holatiga viloyatda mulk va yer solig‘idan qarzdorligi mavjud bo‘lgan jismoniy shaxslarning soni 369 ming nafarni, shundan qarzdorligi 1 mln so‘mdan oshganlar soni 43,4 ming nafar (yoki 12%)ni tashkil etgan.
KPI tizimining takomillashtirilishi natijasida soliq organlari faoliyati inson omili aralashuvisiz baholanadi. Eng muhim samaradorlik ko‘rsatkichlari avtomatik ravishda shakllantiriladi va bu orqali soliq ma’muriyatchiligining shaffofligi yanada oshadi.
2026 yil 1 oktyabrga qadar sinov tajribasi natijalari tahlil qilinadi va boshqa hududlarda joriy etish bo‘yicha takliflar Vazirlar Mahkamasiga kiritiladi.
2026 yil 1 yanvardan yana bir muhim tartib kuchga kiradi — jismoniy shaxslarning ko‘chmas mulkni ijaraga berishdan tushgan daromad solig‘i to‘liq miqdorda ob’yekt joylashgan tuman (shahar) mahalliy byudjetiga yo‘naltiriladi.
2025 yil misolida tahlillarga ko‘ra, Namangan viloyatida jami 496 ming nafar soliq to‘lovchilarning 461,5 ming nafari (93%) - ob’yekt joylashgan hudud soliq to‘lovchisi, 27,7 ming nafari (5,6%) - boshqa tuman soliq to‘lovchisi va 6,8 ming nafari (1,4%) - boshqa viloyat soliq to‘lovchisi hisoblanadi.
Yangi tartib joriy etilishi natijasida boshqa tuman soliq to‘lovchilari hisobiga tumanlar byudjetiga 27,5 mlrd so‘m, viloyat byudjetiga qo‘shimcha 11,3 mlrd so‘m daromad solig‘i tushiriladi.
Bu tumanlar mablag‘larini mustaqil va maqsadli yo‘naltirish imkoniyatini kengaytiradi.
Namanganda boshlanadigan sinov tajribasi soliq ma’muriyatchiligini tubdan yangilash, to‘lov intizomini oshirish va mahalliy byudjetlar barqarorligini kuchaytirishga qaratilgan. Pilot natijalari asosida mexanizmlarni respublika bo‘ylab joriy etish masalasi ko‘rib chiqiladi.
Izoh qoldirish