Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази (CERR) ҳар ойда мамлакат бўйлаб иқтисодиётнинг турли тармоқлари вакиллари бўлган 1000 нафар тадбиркор ўртасида сўров ўтказади.
2023 йил январь ойидан бошлаб Ўзбекистоннинг ишбилармонлик муҳити индекси вақти-вақти билан Trading Economics халқаро иқтисодий порталида эълон қилинади.
Жорий йилнинг февраль ойида ишбилармонлик муҳитининг жамланган кўрсаткичи 4 пунктга ўсди ва 58 пунктни ташкил этди, бу мамлакатдаги ишбилармонлик муҳитининг ҳолатини ижобий деб баҳолайди. Композит кўрсаткичнинг ўсишига қишлоқ хўжалиги ва хизмат кўрсатиш секторидаги динамика сезиларли таъсир кўрсатди.
Сўнгги йилларда Ўзбекистонда ишбилармонлик муҳитини либераллаштириш бўйича муҳим қадамлар қўйилди. Бизнесни либераллаштириш бўйича режали давлат сиёсати йўлга қўйилди, хусусан, бизнесни бошлаш ва уни юритиш соддалаштирилди, маъмурий тўсиқлар бартараф этилди, солиққа тортиш тизимида кўпгина янгиликлар амалга оширилди, туманларни 5 тоифага бўлган ҳолда жой тоифасига қараб бизнес учун имтиёзлар ва субсидиялар беришнинг янги механизми жорий этилди.
Амалга оширилаётган ислоҳотлар мамлакатимизда бизнесни тартибга солиш тизимини сезиларли даражада ўзгартиради, ишбилармонлик муҳитини яхшилашга ёрдам беради ва қулай ишбилармонлик муҳитини яратиш орқали хусусий сектор ривожланишини рағбатлантиради.
Хусусан, солиққа тортиш тизимидаги янгиликлар туфайли мамлакатда ишбилармонлик муҳитини фаоллаштириш ва ўсишини таъминлашга эришилди. ҚҚС ставкасининг 15% дан 12%гача пасайиши мамлакатда ишбилармонлик муҳитини ўсишига ижобий таъсир кўрсатди, лекин бу январь ойида аномал совуқ туфайли юзага келган об-ҳаво инқирози туфайли у қадар сезилмади.
Маълумот учун: жорий йилнинг февраль ойида солиқ тўловчилар биринчи марта солиқ органларига ҚҚС бўйича солиқ ҳисоботларини 12% миқдорида тақдим этишди. Жорий йилнинг январь ойида ҳисоботлар 2022 йил декабрь ойи учун тақдим этилди, унда 15% ставка амал қилган эди.
Тадқиқот шуни кўрсатдики, бизнеснинг ҳозирги ҳолатини "яхши" деб қайд этган респондентлар сони 41%ни ташкил этган бўлса, 14% "ёмон"деб баҳолаган.
Корхоналарнинг 20%и ўз ходимлари сонини кўпайтирди, 40%и эса ўз товарлари/хизматларига талаб ошганини қайд этди.
Бир ой давомида бизнеснинг жорий ҳолати кўрсаткичи 3 пунктга ошди ва 37 пунктни ташкил этди, бу қишлоқ хўжалиги, саноат ва хизмат кўрсатиш соҳасидаги яхшиланишлар билан изоҳланади.
Шунга қарамай, қурилиш соҳасидаги ҳозирги ҳолат кўрсаткичида пасайиш кузатилди.
Кейинги 3 ой ичида бизнесни ривожлантириш истиқболларини кутиш кўрсаткичи жуда юқори даражада қолмоқда - 80 балл, бу барча тармоқларда юқори оптимизм билан қўллаб-қувватланади.
Февраль ойида қурилиш соҳасида кутиш кўрсаткичида сезиларли сакраш қайд этилди.
Кейинги 3 ой ичида ўз бизнеси ҳолати яхшиланишини кутаётган тадбиркорларнинг улуши 82%ни ташкил этди, товарлар ва хизматларга талабнинг янада ошишини 75% тадбиркор кутаётганини қайд этди ва 68% тадбиркорлар ходимлари сонини кўпайтиришни режалаштирмоқда.
Тадбиркорларнинг 26%и кейинги 3 ой ичида ўз товарлари/хизматлари нархининг ошишини кутмоқда.
Умуман олганда, жорий ҳолат кўрсаткичлари ва кутилаётган тахминлар ўртасидаги боғлиқлик иқтисодиётнинг ривожланишидаги ижобий тенденция кейинги 3 ой ичида давом этишини англатади.
Кўрсаткичлардаги ўзгаришларни таҳлил қили
Тадбиркорларнинг 49%и ўз фаолиятида тўсиқларга дуч келганликларини айтишди. Молиялаштириш ва ер участкаларидан фойдаланишдаги тўсиқлар, солиқ маъмуриятчилиги ва солиқ ставкалари билан боғлиқ муаммолар, шунингдек, электр ва газ таъминотидаги узилишлар қайд этилди.
Бизнес юритишда турли тўсиқларнинг камайиши ҳам кўрсаткичларни яхшилаш омили бўлиши мумкин. Шундай қилиб, масалан, ой давомида ҳеч қандай тўсиқлар йўқлигини қайд этган респондентларнинг улуши 1%га ошди.
Саноат секторида молиялаштириш билан боғлиқ муаммоларга дуч келган тадбиркорларнинг улуши 2%га камайди, юқори солиқ ставкалари бўйича шикоятлар яна 6%га камайди.
Бироқ, саноат секторидаги янги ер участкаларидан фойдаланишдаги қийинчиликлар ва газ таъминоти муаммолари каби тўсиқларнинг улуши деярли ўзгаришсиз қолди.
Қишлоқ хўжалиги вакиллари сув таъминоти (- 4%) ва юқори солиқ ставкалари муаммоларини (- 3%) камроқ тилга олишди.
Қурилиш секторида солиқ маъмуриятчилиги муаммолари бўйича шикоятлар сони 3%га камайди ва газ таъминоти билан боғлиқ қийинчиликларга дуч келганлар улуши яна 4%га камайди.
Хизмат кўрсатиш секторида электр ва газ таъминоти билан боғлиқ муаммолар улуши мос равишда 8 ва 3%га сезиларли даражада камайди.
Ферузбек Давлетов, Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази
Тел.: (+998) 78 150-02-02 (416)
Жамоатчилик билан алоқалар бўлими
Тел.: (+998) 78 150-32-20 (417)
Изоҳ қолдириш