O‘zbekistonga "Osiyo yo‘lbarsi" degan yangi nom berildi

Alohida iqtisodiy hodisa - "Osiyo yo‘lbarslari" allaqachon iqtisodiy darsliklarga kirib kelgan. Osiyo yo‘lbarslarining birinchi to‘lqini - Janubiy Koreya, Singapur, Tayvan va Gonkongda - 1960 yildan 1990 yillarga qadar eng yaxshi vaqtlarini o‘tkazdi, ularning tez o‘sishi 1998 yilgi Osiyo inqirozidan keyin barqarorlashdi.

Ikkinchi to‘lqin yo‘lbarslari - Indoneziya, Malayziya, Vetnam va Tailand - 1990 yillarning oxirlarida modernizatsiyani boshladilar va hozirgi vaqtda ular "katta" osiyolik o‘rtoqlarning texnologik zanjirlarida to‘liq ishtirok etib, iqtisodiyotiga tuzilish jihatidan yaqinlashmoqda. Ularning korxonalari yaxshi daromad olishadi, aholisi Osiyoning qolgan qismidan yaxshiroq yashaydi, lekin iqtisodiyotning o‘sishi avvalgidek yuqori emas.

Endi uchinchi to‘lqin vaqti keldi, uning lokomotivini ishonch bilan Markaziy Osiyo vakili — O‘zbekiston deb atash mumkin.

Nima uchun O‘zbekiston Janubi-Sharqiy Osiyodan estafetani olib, navbatdagi "yo‘lbars"ga aylanishiga amin bo‘lishimiz kerak?

Barcha "yo‘lbarslarni" bitta muhim narsa - chet el kapitalining kirib kelishi va inson salohiyati sifatining yaxshilanishi birlashtirdi. Ayniqsa, so‘nggi bir necha yil ichidagi aynan shu omillar bugungi kunda O‘zbekistonga xos.

Inson salohiyati nuqtai nazaridan shuni ta’kidlash joizki, Markaziy Osiyodagi neft bo‘lmagan mamlakatlar orasida O‘zbekiston eng yuqori mehnat unumdorligiga (kishi boshiga 1700 AQSh dollari) ega. Ushbu ko‘rsatkich bo‘yicha o‘zbeklar, hatto iqtisodiyoti besh baravar katta bo‘lgan Pokistonni ham ortda qoldirishdi.

Yuqori mehnat unumdorligi nafaqat sotib olingan texnologiyalar va xorijiy uskunalar natijasidir. Inson mahsuldorligini rivojlantirishning asosiy omili bu ta’limdir. Sovet Ittifoqi davridan beri O‘zbekistonda kuchli o‘rta maktab barpo etdi, shuningdek, davlat yanada rivojlanib, boshqa narsalar qatori oliy ta’lim muassasalarini ham rivojlantirmoqda.

Umuman olganda, O‘zbekiston yiliga YaIMning 5-6 foizini ta’limga sarflaydi - bu nafaqat MDHda, balki butun dunyoda eng yuqori ko‘rsatkichlardan biridir, masalan, AQShda ham ta’limga shuncha sarflanadi.

Chet eldan kapitalning kirib kelishi iqtisodiyotdagi tarkibiy o‘zgarishlarning katalizatori bo‘lishi kerak

2016 yildan buyon amalga oshirilayotgan bozor islohotlari tufayli xorijiy investitsiyalarni faollashtirish mumkin bo‘ldi.

Valyuta bozorini liberallashtirish, davlat korxonalarini keng miqyosda xususiylashtirish, ayrim ichki narxlarni rejali ravishda liberallashtirish, zamonaviy pul-kredit siyosati - bularning barchasi O‘zbekistonga har yili tobora ko‘proq sarmoya kiritishga tayyor bo‘lgan xorijiy investorlar tomonidan nihoyatda ijobiy qabul qilinmoqda.

Ishga tushirilgan iqtisodiy transformatsiya natijasida O‘zbekiston iqtisodiyoti sanoat-texnologiya mamlakatining o‘ziga xos xususiyatlariga ega bo‘ladi. O‘zbekiston hozirda sanoat ishlab chiqarishining nisbatan yuqori ulushiga (28%) va yalpi ichki mahsulotda xizmatlar (30%) ega, biroq bu uzoq yo‘lning boshlanishi. Mamlakatda zamonaviy fabrikalar ochilmoqda, uskunalar import qilinmoqda, ertami-kechmi eksport mahsulotlari va uy-ro‘zg‘or buyumlari ishlab chiqarish hajmining sezilarli o‘sishiga olib keladi.

O‘zbekiston iqtisodiyotining real o‘sish sur’atlari ko‘p yillar davomida 5 foizdan oshdi va bu oddiy holatdan yiroq. O‘tgan yili O‘zbekiston va Tojikiston koronavirus pandemiyasiga qaramay, yalpi ichki mahsulotning ijobiy o‘sishini ko‘rsatgan yagona MDH davlati bo‘ldi.

O‘zbekistonning iqtisodiy yutuqqa erishishiga to‘sqinlik qiladigan omillar bormi?

Agar biz oldindan aytib bo‘lmaydigan holatlarni epidemiyalar yoki global inqirozlarni hisobga olmasak, katta yo‘qotish yo‘q. O‘zbekiston resurslar va inson kapitaliga boy mamlakat, respublika nisbatan kichik tashqi qarzga ega va islohotlarni davom ettirishga qaratilgan zamonaviy ilg‘or hukumatga ega. "Yo‘lbarsni" muntazam ravishda sekinlashtiradigan yoki to‘xtatishi mumkin bo‘lgan hech qanday omillar yo‘q.

Gazeta.ru