Ўзбекистон Республикаси ҳудудларида ишбилармонлик фаолияти таҳлили ҳар ойда Марказнинг тезкор маълумотлар асосида (республиканинг барча соҳалари бўйича ўтказилган мониторинг, Давлат божхона қўмитаси, ДСҚ, МБ ва ЎзРХТБ) амалга оширилади.
Мониторинг натижалари шуни кўрсатдики, республиканинг солиқ тушумлари ҳажми жорий йилнинг 1 мартидан 31 мартигача бўлган даврда ўтган ойнинг шу даврига нисбатан 6,0 фоизга ўсди. Шу билан бирга, солиқ тушумларининг сезиларли даражада ўсиши Сирдарё (52,3%), Сурхондарё (33,0%), Қашқадарё (23,6%), Наманган (23,5%), Жиззах (17, 4%), Тошкент (14,0%) вилояти, Тошкент шаҳри (10,8%) ва Қорақалпоғистон Республикасида (21,3%) кузатилди.
Солиқ тушумларининг ўсиши иқтисодий фаолликнинг барқарор ўсишидан далолат беради ва уларнинг ривожланиш истиқболлари бўйича бизнеснинг қулай кутишларини кўрсатади.
Таҳлил қилинаётган даврда божхона тўловларидан тушумлар 7,6 фоизга ўсди. Тушумлар ҳажмининг энг катта ўсиши Хоразм (2 баравар), Сирдарё (49,9%), Aндижон (49,7%), Сурхондарё (39,8%), Навоий (30,9%), Бухоро (20,9%) вилоятлари ва Қорақалпоғистон Республикасида (21,7% га) қайд этилди.
Божхона тўловларининг ўсиши ишлаб чиқариш қувватларининг босқичма-босқич ўсиб бориши ва ички бозорда талабнинг ривожланиши ҳисобига мамлакатда ташқи савдо операциялари ва ишлаб чиқариш жараёнларининг кенгайганлигини кўрсатади.
Давлат божхона қўмитаси маълумотларига кўра, товарларни экспорт қилиш ҳажми 41,2 фоизга ўсди. Маҳсулотлар экспорти ҳажмининг ўсиши Бухоро (90,9%), Қашқадарё (89,1%), Фарғона (64,6%), Самарқанд (55,1%), Сурхондарё (45,7%), Aндижон (42,5%), Тошкент (29,0%), Сирдарё (26,9%), Хоразм (21,8%) вилоятлари, Тошкент шаҳри (54,3%) ва Қорақалпоғистон Республикасига (39,4%) тўғри келди.
Ўзбекистон экспорти ставкасининг ўсиши экспортга йўналтирилган маҳсулотлар ишлаб чиқариш ўсиши ва маҳаллий маҳсулотларнинг рақобатбардошлиги ошишини асослайди, бу анъанавий ўзбек товарларига ташқи талабини рағбатлантиради.
Ўтган ой давомида тижорат банклари томонидан берилган кредитлар ҳажми 22,1 фоизга ўсди. Берилган кредитлар ҳажмининг энг катта ўсиши Сурхондарё (2,1 баробар), Бухоро (2 баробар), Самарқанд (2 баробар), Aндижон (95,3%), Хоразм (51,0%), Жиззах (36,8%), Наманган (34,0%) вилоятлари ва Тошкент (23,4%) шаҳрида кузатилмоқда.
Ўзбекистонда кредит бериш ҳажмининг ўсиши республика ва ҳудудларда бизнес тузилмалари фаоллигининг ошганлигини изоҳлайди.
Ушбу даврда 8794 та янги тадбиркорлик субъектлари ташкил этилди, уларнинг энг кўп сони Самарқанд (835), Тошкент (802), Қашқадарё (746) вилоятлари ва Тошкент шаҳрида (1482) рўйхатдан ўтказилди.
Таҳлил қилинаётган даврда Ўзбекистон республика товар-хомашё биржасидаги битимлар ҳажми 10,5 фоизга ошди.
Биржа фаоллигининг сезиларли ўсиши Хоразм (80,6 фоизга), Жиззах (39,6 фоизга), Фарғона (33,5 фоизга), Aндижон (31,8 фоизга) ва Наманган (26,6 фоизга) вилоятларида кузатилмоқда.
Ушбу ҳудудларда битимлар ҳажмининг ўсиши бензин, пахта уруғлари, пахта толаси, шакар, рангли металлар, дизел ёқилғиси, цемент, қурилиш ва уй-рўзғор буюмлари, қора металлар, полиетилен, полипропилен, ўсимлик мойи ва минерал ўғитлар сотиш ҳажмининг ўсиши билан таъминланди. Бу юридик шахслар фаолиятининг ўсиши ва натижада аҳоли даромадларининг босқичма-босқич ўсиб боришини кўрсатади, бу эса ўз навбатида иқтисодий жараёнлар ва бизнес тузилмалари фаоллигини рағбатлантиради.
Битимлар ҳажмининг ўсиши ҳам талаб омиллари, ҳам таклифнинг барқарорлашуви ҳисобига иқтисодиётни босқичма-босқич тикланишини оқлайди, бу эса тадбиркорлик субъектлари ўртасидаги ўзаро савдо алоқаларининг ўсишида қайд этилади.
2021 йилда босқичма-босқич иқтисодий тикланишни ҳар ой Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази томонидан ўтказиладиган Ўзбекистондаги ишбилармонлик муҳитининг ҳолатини баҳолаш бўйича корхоналар ўртасида ўтказилган сўров натижалари ҳам тасдиқлайди. Тадқиқот иқтисодиётдаги мавжуд вазиятни идрок этиш бўйича консолидацияланган баҳо беришга, бизнесни ривожлантириш векторини кўрсатишга, ўзбекистонлик тадбиркорларнинг кайфияти ва эътиборини баҳолашга қаратилган.
Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази
Изоҳ қолдириш