Мониторинг натижаларига кўра, апрель ойида республика бўйича солиқ тушумлари ижобий динамикани кўрсатиб, ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 18,7 фоизга ошди. Солиқ тушумларининг ҳудудий таркиби таҳлили натижасида бир қатор ижобий тенденциялар аниқланди.
Тошкент (50,4%), Андижон (39,7%), Наманган (38,8%), Сирдарё (36,8%), Бухоро (33,1%), Фарғона (32,2%) вилоятларида, шунингдек, пойтахтда 45,7%га сезиларли ўсиш кузатилди.
Солиқ тушумларининг ўсиши товарлар ва хизматлар ишлаб чиқаришнинг кенгайиши, тадбиркорлик даромадларининг кўпайиши ва бандликнинг ўсишидан далолат беради.
Шундай қилиб, даромад солиғи тушумлари 18,5%га ўсди, бу эса аҳоли бандлигининг кенгайиши, иш ҳақининг ўсиши ва аҳолининг харид қобилиятининг ўсишидан бевосита далолат беради.
Мулк солиғи қарийб 22%га ошди, бу кўчмас мулк бозори барқарорлиги ва активлар қийматининг ўсишини акс эттиради. Ушбу тенденция соҳанинг юқори инвестицион жозибадорлигидан далолат беради.
Ўз навбатида, ер солиғи тушумларининг 18%га ошгани янги ҳудудларнинг хўжалик муомаласига жалб этилиши билан боғлиқ бўлиб, қишлоқ хўжалиги, саноат ва логистика фаол ривожланаётганидан далолат беради.
Ташқи иқтисодий фаолият соҳасида ҳам сезиларли ўсиш кузатилди: божхона тўловларидан тушумлар 15%га ошди. Бу кўрсаткич халқаро савдо ҳажмининг ўсиши, экспорт салоҳияти кенгайиб бораётгани ва жаҳон иқтисодий жараёнларига интеграциялашув кучайиб бораётганини тасдиқлайди.
Айниқса, божхона тушумларининг юқори ўсиш суръатлари Сирдарё вилоятида қайд этилиб, улар 148,6%га, Қорақалпоғистон Республикасида (50,3%) ўсди. Навоий (32,8%), Тошкент (14,6%), Самарқанд (13,7%) вилоятлари ва Тошкент шаҳрида (19,6%) ўртача, аммо барқарор ўсиш кузатилди.
Божхона тушумларининг ошиши қатор муҳим йўналишлар, жумладан, асбоб-ускуналар, металл, озиқ-овқат маҳсулотлари, кимё, пластмасса ва каучук, ёғоч, қоғоз, қурилиш материаллари, тамаки маҳсулотлари ва ўсимлик маҳсулотлари импортининг ўсиши ҳисобига таъминланди.
Апрель ойида товарлар экспорти ижобий динамикани давом эттирди ва ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 6,5 фоизга ўсди. Экспортнинг энг сезиларли ўсиши Сурхондарё (85,8%), Самарқанд (45,1%), Хоразм (19,4%) ва Наманган (15,6%) вилоятларида қайд этилди.
Шу билан бирга, кредитлаш ҳажми сезиларли даражада ошгани қайд этилди, бу инвестиция фаоллигининг муҳим кўрсаткичидир.
Ой давомида берилган кредитлар ҳажми ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 52,9%га ошди. Кредит беришнинг сезиларли ўсиши Сирдарё (96,4%), Қашқадарё (62,6%), Наманган (55,2%), Навоий (51,8%), Сурхондарё (40,9%) вилоятларида ва Тошкент шаҳрида (68,4%) қайд этилди.
Янги берилган кредитлар ярмидан кўпроққа ошди. Шу билан бирга, қарзларнинг тез қайтарилиши (+39%) қарз олувчилар ўз мажбуриятларини муаммосиз бажараётганини кўрсатади ва молия сектори барқарорлигича қолмоқда.
Хусусий секторнинг фаол ривожланаётганини янги тадбиркорлик субъектлари сонининг сезиларли даражада ошгани тасдиқлайди. Апрель ойида 27 мингга яқин янги корхона рўйхатга олингани қулай ишбилармонлик муҳити ва тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш дастурлари муваффақиятли амалга оширилаётганидан далолатдир. Энг кўп янги субъектлар Тошкент (2688 та), Фарғона (2278), Хоразм (2278), Самарқанд (2002) вилоятлари ва Тошкент шаҳрида (6165 та) рўйхатга олинган.
Бундан ташқари, товар биржаси савдоси соҳасида ҳам ижобий динамика кузатилмоқда. Таҳлил қилинаётган даврда Ўзбекистон Республика товар-хом ашё биржасида тузилган битимлар ҳажми 34,2%га ўсди.
ЎзРТХБ айланмасининг учдан бир қисмига ўсиши корхоналарнинг хомашё ва материаллар учун очиқ бозорга тез-тез чиқиб кетаётганидан далолат беради, бу эса шаффофликни оширади ва харажатларни камайтиради. Қашқадарё (96,7%), Жиззах (70,6%), Сурхондарё (66,2%), Сирдарё (54,6%) вилоятларида, шунингдек, Қорақалпоғистон Республикасида (87,2%) сезиларли ўсиш кузатилди.
Султонмурод Озодов
Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази
Изоҳ қолдириш