Ўзбекистон банклари фаоллиги рейтинги 2023 йил III чорак

Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази (Марказ) 2023 йилнинг III чораги учун "Банклар фаоллиги индекси"ни ҳисоблаб чиқди ва унинг асосида банклар рейтингини янгиланди. Индекс икки гуруҳга ажратилган 29 та тижорат банклари учун ҳисобланади: йирик (17) ва кичик (12) банклар.

Индекс 27 турдаги коэффициентларни гуруҳлаш, таққослаш ва рейтинглаш асосида аниқланади. Тадқиқот ҳар чоракда хусусий секторнинг банк активларидаги улушининг ўзгаришларини кузатиш, банк секторидаги ислоҳотлар ва трансформация жараёнларининг самарадорлигини баҳолаш мақсадида ўтказилади.

2023 йилнинг учинчи чорагидаги банклар фаолиятининг асосий кўрсаткичлари:

Банк тизимининг асосий кўрсаткичлари 2022 йилга нисбатан ўсишига қарамай, жалб қилинган депозитлар умумий ҳажмининг ўсиш суръати кескин камайган. Хусусан, Республика банк тизимининг активлари 2023 йил 1 сентябрь ҳолатига кўра 611,4 трлн.сўмни ташкил этиб, ўтган йилга нисбатан 15 фоизга ўсган, мажбуриятлар 15 фоизга ошиб, 524,7 трлн. сўмга, кредитлар қолдиғи 25 фоизга ўсиб, 444,7 трлн. сўмга етган. Депозитлар қолдиғи эса 220,5 трлн.сўмни ташкил этиб, ўтган йилга нисбатан 7%га ўсган бўлсада, ўтган йилги 56,7 фоизлик ўсишга нисбатан кескин секинлашган.

Йил давомида банк тизимидаги жами депозитлардаги хорижий валютадаги омонатларнинг улуши 10%га – 42,6%дан 32,3%гача камайган.

III чоракда банклар рентабеллиги кўрсаткичлари ўсиш суръатларида сезиларли пасайиш кузатилди. Йил давомида, банкларнинг фоизли даромадлари ўсиши 2,4% камайди ва 33,5%ни ташкил этди, фоизсиз даромадлари ўтган йилнинг III чорагига нисбатан 21,4% ўсган бўлсада, ўсиш суръати 63% пасайганлигини кўрсатди, соф фойда ўсиши суръати 49,2%дан 8,3%гача тушиб кетди.

Банк тизимининг юқори ликвидли активлари ўтган йилнинг мос даврига нисбатан 19,9 фоизга камайди ва уларнинг йил давомида жами активлардаги улуши 21,4% дан 14,4% гача камайган.

Банк тизимининг молиявий барқарорлиги кўрсаткичлари Базел III нинг минимал талабларидан юқори бўлди, бу банк тизимининг барқарорлигини, шу жумладан молиявий-иқтисодий инқирозлар, маълумотларнинг шаффофлиги ва ошкоралиги, рискларни бошқариш сифати яхшиланганлигидан далолат беради. Хусусан, регулятив капитал ва 1-даражали капиталининг нисбати мос равишда 15,9% ва 13,3%ни ташкил этиб, минимал талаблардан 1,3 баравар юқори эди.

Аҳолининг банк тизимидан фойдаланиш фаоллиги сезиларли даражада ошди. Агар ўтган йилнинг III чорагида кредит портфелининг 24,5% жисмоний шахсларга тегишли бўлган бўлса, йил давомида уларнинг улуши 6 фоиз пунктга ошди ва 30,2%ни ташкил этди ва юридик шахслар учун мос равишда 75,5%дан 69,8%гача камайди.

Шу билан бирга, жисмоний шахсларнинг депозитлари қолдиғи 8 фоизга ўсди ва 35,9%ни ташкил этган бўлса, юридик шахсларнинг депозитлари 73,2%дан 64,1%гача камайди.

III чоракда йирик банклар учун “Банклар фаоллик индекси”

Мамлакатдаги 17 та йирик банклар орасида умумий рейтингда учта банк ўз ўринларини икки поғонага яхшилаган -“Ҳалқ банк” ликвидлик кўрсаткичларида сезиларли даражада, бирданига 5 поғонага ошиб, шу билан бирга молиявий воситачилик, капиталнинг етарлилиги ва активлар сифати кўрсаткичларида ҳам бир поғонадан юқорилади; “Агробанк” молиявий воситачилик кўрсаткичларини (+2 поғона) ва “Инвест финанс банк” капитал етарлилиги кўрсаткичларини (+5 поғона) яхшилаган.

III чорак якунларига кўра, яна учта банк битта поғонага кўтарилиш имкониятига эга бўлди – булар “Азия Алянс банк”, “Траст банк” ва “Ўзсаноатқурилишбанк”.

“Капитал банк”, “Алоқа банк”, “Микрокредитбанк”, “Турон банк” ва “Асака банк” тижорат банклари умумий рейтингда ўз ўринларини сақлаб қолдилар.

Молиявий воситачилик бўйича рейтингида “Ўзмиллийбанк” сўнгги, 17-ўринни сақлаб қолди. Ушбу кўрсаткич бўйича “Асака банк” ва “Ориент Финанс банк"1 поғонага, “Ипак йўли банк” ва “Капитал банк” 2 поғонага, “Ҳамкорбанк” 3 поғонага пастлаган.

Даромадлилик кўрсаткичлари бўйича - “Асака банк” энг қуйи ўринни сақлаб қолди ва ушбу кўрсаткич бўйича -“Халқ банк” ва “Турон банк” 2 поғонага, “Ўзмиллийбанк” ва “Азия Алянс банк” 1 поғонага пастлаган.

Бошқарув самарадорлиги кўрсаткичлари бўйича “Микрокредитбанк” сўнгги 17-ўринни сақлаб қолди. Шунингдек, йирик давлат банклари орасида -“Халқ банк”, “Қишлоқ қурилиш банк” ва “Асака банк” пасайиш қайд этган бўлишса, “Ипотека банк” кескин 8 поғона йўқотган.

Учинчи чорак якунларига кўра, “Капитал банк”йирик банкларнинг умумий рейтингида етакчиликни сақлаб қолди, “Азия Алянс банк” эса 1 поғонага кўтарилди ва умумий рейтингда иккинчи ўринни эгаллаб, “Ҳамкорбанк” билан ўринларни алмаштирди.

III чоракда кичик банклар учун “Банклар фаоллик индекси”

“Давр банк” кичик банклар рейтингида етакчиликни сақлаб қолди, “Зираат банк” эса 2 поғонага кўтарилиб, рейтингда иккинчи ўринни эгаллаб турибди ва “Универсал банк” ва “ТВС банк” 1 поғонага тушиб, учинчи ва тўртинчи ўринларни эгаллашган.

Бундан ташқари, “Тенге банк” ва “Пойтахт банк” рейтингда 1 поғонага пасайган бўлса, “Мадад инвест банк” ва “Анор Банк” эса 1 ўринга кўтарилишган. Қолган банклар ўтган даврга нисбатан ўз ўринларини сақлаб қолишди.

“Пойтахт банк”, давлат улушига эга бўлган ягона кичик банк, “активлар сифати” ва “ликвидлик” кўрсаткичлари бўйича 2 поғонага кўтарилишга муваффақ бўлди, аммо “молиявий оммабоплик” ва "бошқарув самарадорлиги" бўйича 1 поғонага пастлаган ва бу эса банкнинг умумий рейтингда 1 поғонага пастлашишига сабабчи бўлди.

Банк-Молия соҳасини ўрганиш сектори

тел: (78) 150 02 02 (441)

Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази

Жамоатчилик билан алоқалар бўлими

тел: (78) 150 02 02 (417)