O‘zbekistonning Belarus bilan savdosi

Belarus tashqi savdo hajmi bo‘yicha O‘zbekistonning 20 ta yirik savdo hamkori qatoriga kiradi.

Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi tahlili shuni ko‘rsatadiki, so‘nggi yillarda O‘zbekiston va Belarus o‘rtasidagi savdo-iqtisodiy va investitsiyaviy hamkorlik jadal rivojlanib, hamkorlikning yangi sohalarini qamrab olmoqda.

2017-2023 yillarda ikki tomonlama savdoning umumiy hajmi 182,4 million dollardan (2017 yilda) 620,1 million dollargacha (2023 yilda) 3,4 baravar oshdi.

O‘zbekistonning Belorusga eksporti 27,4 million dollardan (2017 yilda) 119 million dollargacha (2023 yilda) 4,3 baravar, import 2017 yildagi 155 million dollardan 2023 yilda 501,1 million dollargacha 3,2 barobar oshdi.

2022 yilda O‘zbekistonning Belarus bilan tovar ayirboshlash hajmi 2021 yilga nisbatan 42,7 foizga, eksport 2,2 barobarga, import 29 foizga o‘sdi.

2023 yilda O‘zbekistonning Belarusga eksport qilinadigan asosiy tovarlari tayyor kiyim-kechak (36,6%), mato va ip-kalava (17,8%), meva-sabzavot va oziq-ovqat mahsulotlari (17%), elektrotexnika tovarlari, shu jumladan, mis sim (6,6%), turli tayyor mahsulotlar (5,3%) bo‘ldi.

O‘tgan yili Belorusdan import qilingan mahsulotlarning asosiy qismini yog‘och-taxta (25,1%), qoramol go‘shti (16,5%), traktorlar va motor vositalarining qismlari (16,2%), sut mahsulotlari (7,3%) tashkil etdi.

Belorusning uchinchi mamlakatlardan import tarkibini tahlil qilish shuni ko‘rsatadiki, Belorus bozoriga mahalliy mahsulotlar, xususan to‘qimachilik, charm mahsulotlari, mis mahsulotlari, elektrotexnika mahsulotlarining ayrim turlari, meva va sabzavotlar, shu jumladan quritilgan mevalar, avtomobillar, maishiy kimyo va boshqa tayyor mahsulotlar yetkazib berishni ko‘paytirish bo‘yicha amalga oshirilmagan eksport salohiyati mavjud.

Investitsiyaviy hamkorlik

2017 yildan buyon Belarus kapitali ishtirokidagi korxonalar soni qariyb 10 barobarga oshdi (2017 yildagi 22 tadan 2023 yilda 209 tagacha).

Bugungi kunda O‘zbekistonda 209 ta Belarus korxonasi faoliyat ko‘rsatmoqda, ulardan 63 tasi qo‘shma korxonalar va 146 tasi 100% xorijiy kapital ishtirokidagi korxonalardir.

Belorusdan kiritilayotgan investitsiyalar hajmida ham ijobiy dinamika kuzatilmoqda. Shunday qilib, 2020 yilda Belorus investitsiyalari hajmi 5,8 million dollarni tashkil etgan bo‘lsa, 2021 yilda – 7,5 million dollar, 2022 yilda – 12,1 million dollar va 2023 yilda bu ko‘rsatkich 18,2 million dollardan oshdi.

Investitsiyaviy hamkorlik yo‘nalishlari quyidagilardan iborat: to‘qimachilik (xususan, tayyor kiyim-kechaklar), charm, farmatsevtika, oziq-ovqat mahsulotlari, qishloq xo‘jaligi texnikasi, shuningdek o‘simlikchilik, chorvachilik mahsulotlari va boshqalar.

Belarus investitsiyalarining asosiy yo‘nalishlari to‘qimachilik tovarlari, xususan tayyor kiyim-kechak, charm, farmatsevtika mahsulotlari, qishloq xo‘jaligi texnikasi, shuningdek, o‘simlikshunoslik va chorvachilik mahsulotlari, oziq-ovqat mahsulotlari hamda boshqalarni ishlab chiqarishdir.

Bundan tashqari, Belarus hududida O‘zbekiston investitsiyalari ishtirokidagi 100 dan ortiq korxona faoliyat ko‘rsatmoqda.

Shunday qilib, mamlakatlar o‘rtasida o‘rnatilgan bojsiz savdo rejimi, shuningdek, bir-birini to‘ldiruvchi iqtisodiyot tarmoqlarining mavjudligi ham savdo-iqtisodiy hamkorlikni, ham kooperatsiya aloqalarini ham kengaytirish uchun sharoit yaratadi.

Shuni ta’kidlash kerakki, ikki mamlakat ishlab chiqaruvchilari o‘rtasidagi kooperatsiya aloqalarini kengaytirish orqali O‘zbekiston va Belarus mahalliy va qo‘shma mahsulotlarni uchinchi davlatlar bozorlariga, xususan, Yevropa, Janubiy Osiyo va Yaqin Sharq bozorlariga olib chiqish uchun bir-birlariga yordam berishi mumkin, bu esa shubhasiz, iqtisodiyotimiz taraqqiyoti manfaatlariga javob beradi.

Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi

Jamoatchilik bilan aloqalar bo‘limi