O‘zbekiston va Belarus o‘rtasidagi hamkorlik aloqalarini kengaytirish mamlakatlar iqtisodiyotini rivojlantirish manfaatlariga javob beradi

Tadbirda O‘zbekiston va Belorus diplomatik missiyalari rahbarlari, ikki mamlakat ekspert-tahliliy, ilmiy-akademik doiralari rahbarlari va vakillari ishtirok etdi.

Hakimov o‘z nutqida geografik masofaga qaramay, O‘zbekiston va Belorus savdo-iqtisodiy va investitsiyaviy hamkorlikning ko‘plab yo‘nalishlari bo‘yicha o‘zaro hamkorlikni kengaytirish imkoniyatlariga ega ekanligini ta’kidladi. Buning uchun barcha qulay shart-sharoitlar va mustahkam huquqiy baza mavjud bo‘lib, u ikkiyoqlama soliqqa tortishning oldini olish to‘g‘risidagi bitim, investitsiyalarni rag‘batlantirish va himoya qilish to‘g‘risidagi bitim va boshqalarni o‘z ichiga oladi.

Shunday qilib, Belarus tashqi savdo hajmi bo‘yicha O‘zbekistonning eng yirik20 taasosiy savdo sheriklari qatoriga kiradi. Shu bilan birga, so‘nggi yillarda o‘zaro tovar ayirboshlash hajmining o‘sishida ijobiy tendensiya kuzatilmoqda.

Mamlakatlar o‘rtasidagi savdo-iqtisodiy hamkorlik salohiyati haqida so‘z yuritilar ekan, 2017-2023 yillarda O‘zbekistonning Belarus bilan tovar ayirboshlash hajmi 3,4 barobarga oshib, 620,1 mln.dollarga, eksport hajmi 4,3 barobarga oshib, 119,0 mln.dollarga, import hajmi esa 3,2 barobarga oshib, 501,1 mln. dollarga yetgani ta’kidlandi. Shunday qilib, bu davrda Belarusning O‘zbekiston tashqi savdosidagi ulushi ham oshdi va 1%dan ko‘proqni tashkil etdi.

Mamlakatlarimiz o‘rtasidagi o‘zaro savdo asosan xomashyo bilan emas, balki ishlab chiqarish sanoatining tayyor mahsulotlari bilan ifodalanadi. Shunday qilib, barchamiz birgalikda davlatlarimiz rahbarlari tomonidan belgilangan – o‘zaro tovar ayirboshlash hajmini 1 mlrd dollarga yetkazish uchun birgalikda ishlashimiz kerak", - dedi Markaz direktori.

Shunday qilib, 2023 yilda Belorusga eksport tarkibini kiyim-kechak – 37%ni, turli mato va ip-kalavalar – 18%ni, meva-sabzavot va oziq-ovqat mahsulotlari – 17%ni, elektrotexnika mahsulotlarini – 7%ni, turli xil tayyor mahsulotlar va boshqalar – 5%ni tashkil qildi.

Belorusdan import tarkibini yog‘och materiallari, shu jumladan yog‘och-qirindili plitalar (DSP) – 25%ni, go‘sht mahsulotlari – 17%ni, – traktorlar va motor qismlari – 16%ni, sut mahsulotlari – 7%ni, turli xil tayyor mahsulotlar – 6%ni, oziq-ovqat mahsulotlari va boshqalar – 5%ni tashkil etgan.

Ekspertning ta’kidlashicha, Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi tomonidan o‘tkazilgan tahlil shuni ko‘rsatadiki, Belorus bozoriga uchinchi mamlakatlardan import qilinadigan mahsulotlarni yetkazib berishni ko‘paytirish uchun hali amalga oshirilmagan eksport salohiyati mavjudligini ko‘rsatdi. Bular to‘qimachilik mahsulotlari, mis mahsulotlari, ayrim turdagi elektrotexnika mahsulotlari, meva va sabzavotlar, shu jumladan, quritilgan mevalar, avtomobillar va boshqalar.

O‘zbekistonning Belorusga eksporti hajmi import hajmiga nisbatan 4-5 barobar kamligini hisobga olsak, foydalanilmayotgan eksport salohiyatini ro‘yobga chiqarish o‘zaro savdo-sotiqni muvozanatlashtirishi mumkin. O‘z navbatida, Belarusning yog‘ochsozlik va elektrotexnika sanoati, go‘sht, sut mahsulotlari, qishloq xo‘jaligi texnikasi va boshqa tarmoqlarida ishlab chiqarilgan mahsulotlar O‘zbekistonda xaridorgir.

Ikki tomonlama savdo hajmini, asosan, mamlakatlarimiz uchinchi dalatlardan import qilinadigan tayyor mahsulotlar hajmini yanada oshirish va buning uchun iqtisodiyotlarimizning bir-birini to‘ldiruvchi omilidan foydalanish zarur", - dedi ekspert.

Markaz rahbarining so‘zlariga ko‘ra, o‘zaro savdodan tashqari, investitsiyaviy hamkorlik va ishlab chiqaruvchilarimiz o‘rtasidagi kooperatsiya aloqalarini rivojlantirish ham o‘zaro hamkorlikning muhim yo‘nalishi hisoblanadi.

Shunday qilib, investitsiyaviy hamkorlik sohasida ham ijobiy tendensiya kuzatilmoqda. 2017 yildan buyon O‘zbekistonda Belarus kapitali ishtirokidagi korxonalar soni qariyb 10 barobar oshdi. Hozirgi kunda O‘zbekistonda 209 ta shunday korxona faoliyat yuritmoqda, ulardan 63 tasi qo‘shma korxona va 146 tasi yuz foiz Belarus kapitaliga ega.

Belarus investitsiyalari hajmi kichik hajmlarga qaramay, o‘sish tendensiyasiga ega ekanligi qayd etildi. Agar 2020 yilda Belarus investitsiyalari hajmi 5,8 mln. dollarni tashkil etgan bo‘lsa, 2021 yilda – 7,5 mln. dollar, 2022 yilda – 12,1 mln. dollar va 2023 yilning 9 oyida bu ko‘rsatkich 18,1 mln.dollardan oshdi.

Belarus investitsiyalarining asosiy yo‘nalishlari to‘qimachilik mahsulotlari, xususan, tayyor kiyim-kechak, charm, farmatsevtika mahsulotlari, qishloq xo‘jaligi texnikasi, shuningdek, o‘simlik va chorvachilik mahsulotlari, oziq-ovqat mahsulotlari va boshqalarni ishlab chiqarishdir. O‘z navbatida, Belarus hududida O‘zbekiston investitsiyalari ishtirokidagi 100 dan ortiq korxona faoliyat ko‘rsatmoqda.

Xulosa qilib aytganda, Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi direktori bojsiz savdo rejimi, shuningdek, bir-birini to‘ldiruvchi iqtisodiy tarmoqlarning mavjudligi mamlakatlar o‘rtasida savdo-iqtisodiy hamkorlik va kooperatsion hamkorlikni kengaytirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratishini ta’kidladi.

Ikki mamlakat ishlab chiqaruvchilari o‘rtasidagi kooperatsiya aloqalarini kengaytirish orqali O‘zbekiston va Belorus mahalliy va qo‘shma mahsulotlarni uchinchi mamlakatlar bozorlariga, xususan, Yevropa, Janubiy Osiyo va yaqin Sharq bozorlariga olib chiqish uchun bir — birlariga yordam berishi mumkin, bu shubhasiz iqtisodiyotimiz taraqqiyoti manfaatlariga javob beradi, - deya ta’kidladi O. Hakimov.

Jamoatchilik bilan aloqalar va marketing sho‘’basi