Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази (CERR) жорий йилнинг июль ойида ўз бизнесини ривожлантириш истиқболларини қандай баҳолашларини билиш учун республика бўйлаб 1000 дан ортиқ корхоналар билан суҳбат ўтказди.
Сўров ҳар ойда икки йўналишда ўтказилади: бизнеснинг бугунги ҳолатини сифатли баҳолаш ва тадбиркорларнинг келгуси уч ой давомида ўз бизнесини ривожлантириш истиқболларига бўлган умидлари.
Июль ойида ишбилармонлик муҳитининг умумий кўрсаткичи ўтган ойга нисбатан 3 пунктга камайди ва 55 пунктни (-100 дан +100 гача бўлган шкала бўйича) мамлакатдаги ишбилармонлик муҳити ҳолатини ижобий деб баҳолади.
Тармоқ бўйича ишбилармонлик муҳити кўрсаткичи қишлоқ хўжалигида 3 пунктга ошиб - 65 пунктни, хизматлар 6 пунктга камайиб - 53 пунктни ташкил этди, қурилиш 6 пунктга (июль ойида 69 пункт) ортди ва саноат 7 пунктга (июль ойида 44 пункт) мўътадил пасайишни қайд этди.
Ишбилармонлик муҳити кўрсаткичларининг пасайиши республикадаги ноқулай эпидемиологик вазият билан изоҳланади. Хусусан, кичик ва ўрта бизнес вакилларининг 17% и пандемиянинг товар/хизматларга бўлган талабга салбий таъсирини қайд этди.
Ишбилармонлик муҳити кўрсаткичининг пасайиши индикаторнинг қуйидаги таркибий қисмларидаги ўзгаришлари билан боғлиқ:
Хусусан, бизнеснинг бугунги ҳолати кўрсаткичи 38 пунктни (7 пунктга пасайиши) ташкил этиб, тадбиркорларнинг бизнеснинг бугунги ҳолатига нисбатан ижобий кайфиятини тавсифлайди.
Бизнесининг ҳозирги ҳолатини яхши деб қайд этган респондентларнинг улуши 41% ни ташкил этди. Ўтган 3 ой мобайнида бизнеснинг ҳолати қандай ўзгарганини сўрашганда, тадбиркорларнинг 39% яхшиланишни қайд этди.
47% корхоналарда товар/хизматларга бўлган талаб яхшиланди, ходимлар сони эса 25% корхоналарда кўпайди.
Бизнеснинг ҳозирги ҳолати кўрсаткичининг пасайиши саноат, қишлоқ хўжалиги ва хизмат кўрсатиш соҳасидаги тадбиркорлар ўртасидаги кайфиятнинг ўзгариши билан боғлиқ бўлиб, бу асосан кенгайтирилган карантин чекловлари билан боғлиқ.
Шу билан бирга, қурилиш соҳасида бизнеснинг ҳозирги ҳолати сезиларли даражада яхшиланмоқда.
Кўриб чиқилаётган яна бир кўрсаткич, бизнесни ривожлантириш истиқболлари кутиш кўрсаткичи, бир поғонага камайиб, 72 пунктни ташкил этди, бу эса ўз навбатида тадбиркорларнинг кейинги 3 ой давомида ўз бизнесини ривожлантириш истиқболлари ҳақидаги умидларини оптимистик тарзда акс эттиради.
76% тадбиркорлар ўз бизнес истиқболлари яхшиланишига ишонади. корхоналарнинг 67% товар ва хизматларга бўлган талабнинг яхшиланишини кутмоқда. Респондентларнинг 62% ходимлари сони кейинги уч ой ичида ошириши мумкинлигини айтган.
Саноат кутиш индикатори қуйидаги ўзгаришларни кўрсатди: қишлоқ хўжалиги - 83 пункт (ўсиш 9 п.), саноат – 73 пункт (ўсиш 11 п.), қурилиш – 73 пункт (пасайиш 9 п.), хизматлар – 64 пункт (пасайиш 12 п.).
Умуман олганда, мавжуд вазият ва истиқболдаги кутилмалар ўртасидаги боғлиқлик шуни англатадики, бизнес субъектларининг тахминларига кўра, иқтисодиётни ижобий ривожлантириш тенденцияси кейинги 3 ой ичида давом этади.
Ўтказилган сўров натижалари шуни кўрсатадики, салбий табиий ҳодисаларга қарамай, жорий йилда иқтисодий тикланишнинг барқарор хусусиятидан дарак беради, бу эса сўнгги тўрт йил давомида амалга оширилган ислоҳотлар самарадорлигига боғлиқ бўлиб, бизнес учун қулай ишбилармонлик муҳити ва иқтисодиётнинг барқарорлигини таъминлайди.
Ферузбек Давлетов, Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази
*Тадқиқот ҳақида батафсил таҳлил ва тўлиқ маълумот олиш учун Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар марказига мурожаат қилинг. Тел.: (+998) 78 150-02-02
Изоҳ қолдириш