Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi (CERR) joriy yilning iyul oyida o‘z biznesini rivojlantirish istiqbollarini qanday baholashlarini bilish uchun respublika bo‘ylab 1000 dan ortiq korxonalar bilan suhbat o‘tkazdi.
So‘rov har oyda ikki yo‘nalishda o‘tkaziladi: biznesning bugungi holatini sifatli baholash va tadbirkorlarning kelgusi uch oy davomida o‘z biznesini rivojlantirish istiqbollariga bo‘lgan umidlari.
Iyul oyida ishbilarmonlik muhitining umumiy ko‘rsatkichi o‘tgan oyga nisbatan 3 punktga kamaydi va 55 punktni (-100 dan +100 gacha bo‘lgan shkala bo‘yicha) mamlakatdagi ishbilarmonlik muhiti holatini ijobiy deb baholadi.
Tarmoq bo‘yicha ishbilarmonlik muhiti ko‘rsatkichi qishloq xo‘jaligida 3 punktga oshib - 65 punktni, xizmatlar 6 punktga kamayib - 53 punktni tashkil etdi, qurilish 6 punktga (iyul oyida 69 punkt) ortdi va sanoat 7 punktga (iyul oyida 44 punkt) mo‘’tadil pasayishni qayd etdi.
Ishbilarmonlik muhiti ko‘rsatkichlarining pasayishi respublikadagi noqulay epidemiologik vaziyat bilan izohlanadi. Xususan, kichik va o‘rta biznes vakillarining 17% i pandemiyaning tovar/xizmatlarga bo‘lgan talabga salbiy ta’sirini qayd etdi.
Ishbilarmonlik muhiti ko‘rsatkichining pasayishi indikatorning quyidagi tarkibiy qismlaridagi o‘zgarishlari bilan bog‘liq:
Xususan, biznesning bugungi holati ko‘rsatkichi 38 punktni (7 punktga pasayishi) tashkil etib, tadbirkorlarning biznesning bugungi holatiga nisbatan ijobiy kayfiyatini tavsiflaydi.
Biznesining hozirgi holatini yaxshi deb qayd etgan respondentlarning ulushi 41% ni tashkil etdi. O‘tgan 3 oy mobaynida biznesning holati qanday o‘zgarganini so‘rashganda, tadbirkorlarning 39% yaxshilanishni qayd etdi.
47% korxonalarda tovar/xizmatlarga bo‘lgan talab yaxshilandi, xodimlar soni esa 25% korxonalarda ko‘paydi.
Biznesning hozirgi holati ko‘rsatkichining pasayishi sanoat, qishloq xo‘jaligi va xizmat ko‘rsatish sohasidagi tadbirkorlar o‘rtasidagi kayfiyatning o‘zgarishi bilan bog‘liq bo‘lib, bu asosan kengaytirilgan karantin cheklovlari bilan bog‘liq.
Shu bilan birga, qurilish sohasida biznesning hozirgi holati sezilarli darajada yaxshilanmoqda.
Ko‘rib chiqilayotgan yana bir ko‘rsatkich, biznesni rivojlantirish istiqbollari kutish ko‘rsatkichi, bir pog‘onaga kamayib, 72 punktni tashkil etdi, bu esa o‘z navbatida tadbirkorlarning keyingi 3 oy davomida o‘z biznesini rivojlantirish istiqbollari haqidagi umidlarini optimistik tarzda aks ettiradi.
76% tadbirkorlar o‘z biznes istiqbollari yaxshilanishiga ishonadi. korxonalarning 67% tovar va xizmatlarga bo‘lgan talabning yaxshilanishini kutmoqda. Respondentlarning 62% xodimlari soni keyingi uch oy ichida oshirishi mumkinligini aytgan.
Sanoat kutish indikatori quyidagi o‘zgarishlarni ko‘rsatdi: qishloq xo‘jaligi - 83 punkt (o‘sish 9 p.), sanoat – 73 punkt (o‘sish 11 p.), qurilish – 73 punkt (pasayish 9 p.), xizmatlar – 64 punkt (pasayish 12 p.).
Umuman olganda, mavjud vaziyat va istiqboldagi kutilmalar o‘rtasidagi bog‘liqlik shuni anglatadiki, biznes sub’yektlarining taxminlariga ko‘ra, iqtisodiyotni ijobiy rivojlantirish tendensiyasi keyingi 3 oy ichida davom etadi.
O‘tkazilgan so‘rov natijalari shuni ko‘rsatadiki, salbiy tabiiy hodisalarga qaramay, joriy yilda iqtisodiy tiklanishning barqaror xususiyatidan darak beradi, bu esa so‘nggi to‘rt yil davomida amalga oshirilgan islohotlar samaradorligiga bog‘liq bo‘lib, biznes uchun qulay ishbilarmonlik muhiti va iqtisodiyotning barqarorligini ta’minlaydi.
Feruzbek Davletov, Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi
*Tadqiqot haqida batafsil tahlil va to‘liq ma’lumot olish uchun Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markaziga murojaat qiling. Tel.: (+998) 78 150-02-02
Izoh qoldirish