Тошкентда тўқимачилик форуми якунланди, унда соҳа мутахассислари тўқимачилик саноатини ривожлантириш ва GSP + тизимига асосан Европа Иттифоқи бозорида маҳсулотларни янада ривожлантириш масалаларини муҳокама қилдилар.
"ЭО" материалида халқаро конференциянинг тафсилотлари ҳақида.
Европа Комиссиясининг қарори билан 10 апрелда Европа Иттифоқининг барқарор ривожланиш ва бошқарув бўйича имтиёзлар тизими (GSP +) Ўзбекистон учун кучга кирди.
Бу Европа Иттифоқи мамлакатларига тўқимачилик маҳсулотларини экспортини ошириш учун қўшимча имконият яратади.
2020 йил натижаларига кўра Европа Иттифоқига 74 миллион долларлик маҳсулотлар экспорт қилинган, GSP+ тизими қўлланилиши билан 2021 йилда экспорт ҳажми 142,1 миллион долларга, 2022 йилга келиб 242,2 миллион долларга кўпайиши кутилмоқда.
Белгиланган натижаларга эришиш учун «Ўзтўқимачиликсаноат» уюшмаси халқаро ташкилотлар хамкорлигида ва саноат корхоналари билан биргаликда тўқимачилик маҳсулотларини Европа Иттифоқи бозорига олиб чиқиш стратегиясини ишлаб чиқмоқда.
Форумда Европа Иттифоқининг Ўзбекистондаги элчиси Шарлотта Адриан, «Ўзтўқимачиликсаноат» уюшмаси раиси Илхом Хайдаров, Ўзбекистоннинг Бельгиядаги элчиси Дилёр Ҳакимов, Германиянинг Ўзбекистондаги элчисининг ўринбосари Кристофер Фукс, ХМТнинг «Учинчи томон мониторинги» лойиҳаси раҳбари Йонас Аструп, GSP HUB гуруҳи раҳбари Виллем ван дер Гест, Германиянинг халқаро ҳамкорлик жамияти ваколатхонаси раҳбари Йорк Пуделка, Control Union сертификация компанияси раҳбари Йохан Марис, ITECА халқаро кўргазма компаниясининг бош директори Нигора Хасановалар нутқ сўзлашди ва GSP+ преференцияларини Ўзбекистон учун аҳамияти ҳакида ўз фикрларини билдириб ўтишди.
Форум гибрид шаклда ташкил этилди ва шу боис Ўзбекистон, Германия, Италия, Франция, Бельгия, Испания, Россия, Польша, Латвия ва Голландия тўқимачилик корхоналари иштирок этишига имкон берди ва бир платформада бирлаштирди.
Форум маърузачилари ва иштирокчилари Европа Комиссияси томонидан GSP+ имтиёзларининг Ўзбекистонга тақдим этилиши сўнгги йилларда Ўзбекистонда амалга оширилган ислоҳотларнинг ютуғи эканлигини таъкидладилар.
GSP + туфайли Ўзбекистон Европа Иттифоқига экспорт ҳажмини бир неча бор ошириш имкониятига эга, инвестициялар оқимининг кўпайиши ва мамлакатлар ўртасида савдо алмашинуви жадаллашиши кутилмоқда.
Бугунги кунда Ўзбекистон дунёнинг 65 мамлакатига 2,1 миллиард доллардан ортиқ тўқимачилик маҳсулотларини экспорт қилмоқда, шундан 74 миллион доллари Европа Иттифоқи давлатларига тўғри келади.
Яқин вақтгача Ўзбекистонда GSP+ умумий преференциялардан фойдаланилган бўлиб, у 3000 та товарни Европа Иттифоқига божхона тўловисиз ва 3200 та маҳсулотни пасайтирилган ставкалар билан экспорт қилишга имкон беради.
2020 йилда Европа Иттифоқига аъзо 16 мамлакатга экспорт амалга оширилди. Экспортнинг асосий улушини калава ип - 49,1% (13,5 млн. АҚШ доллари), мато 21,9% (6 млн. АҚШ доллари), трикотаж буюмлар 16,7% (4,6 млн. АҚШ доллари), тикувчилик маҳсулотлари 11% (2 млн. 9 млн. АҚШ доллари), пайпоқ маҳсулотлари 1,3% ташкил этади. (0,3 миллион АҚШ доллари). Ўзбек тўқимачилик маҳсулотларини импорт килинган биринчи учликдан Полша — 56% (15,4 миллион доллар), Италия — 19,1% (5,3 миллион доллар), Германия — 7,3% (2,0 миллион доллар) урин эгаллаган.
Таъкидлаш жоизки, Европа Иттифоқининг асосий тўқимачилик маҳсулотлари импортчилари Бангладеш, Ҳиндистон, Вьетнам, Индонезия, Покистон, Камбоджа бўлиб, улар дунёдаги йирик тўқимачилик маҳсулотлари ишлаб чиқарувчилари ҳам ҳисобланади.
Шу билан бирга, Европа Комиссиясининг маълумотларига кўра, 2018 йилда GSP+ тизими бўйича импорт қилинадиган асосий маҳсулотлар тўқимачилик ва тайёр маҳсулотлардир.
Сўнгги 5 йил ичида Ўзбекистон GSP + мақомини олган биринчи мамлакат ва Арманистон, Боливия, Кабо-Верде, Қирғизистон, Мўғулистон, Покистон, Филиппин ва Шри-Ланкадан кейин GSP+ фойда олувчи мақомини олган тўққизинчи давлат
GSP + тизимидан фойдаланиш Европа Иттифоқи ва Ўзбекистон ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажмини ошириш учун қўшимча имкониятлар яратади, чунки экспорт қилинадиган бир қатор муҳим товарларга тарифлар бекор қилинади, чунки GSP + доирасида ўзбек ишлаб чиқарувчилари товарларни экспорт қилишлари мумкин бўлган товарлар сони 6200 га ошди. Бу аввалгидан икки баравар кўп, шу жумладан, 1000 дан ортиқ позицияни ўз ичига олган тўқимачилик маҳсулотларининг барча позициялари камраб олади, масалан:
Шуни таъкидлаш керакки, Европа Иттифоқи бозорида Ўзбекистон учун GSP+ дан фойдаланувчи давлатлар - асосий рақобатчилар Покистон, Шри-Ланка, Мўғулистон ҳисобланиб GSP+ тизими бўйича ушбу мамлакатларнинг экспортидаги тўқимачилик маҳсулотларининг улуши умумий экспорт ҳажмининг камида 80 фоизини ташкил этади.
Шу билан биргаликла Бангладеш, Ҳиндистон, Вьетнам каби йирик рақобатчилари ҳам ЕИ бозорининг асосий импортчилари ҳисобланади ва улар билан Ўзбекистон бозор учун жиддий рақобатлашади.
Мутахассисларнинг фикрига кўра, GSP+ имтиёзли савдо режимига мувофиқ, жорий йил охирига келиб тўқимачилик маҳсулотларининг кутилаётган ҳажми 150 миллион АҚШ долларидан ошади, кейинчалик 2025 йилга келиб 1,2 миллиард АҚШ долларигача кўтарилади.
Шунингдек, инвесторлар ва чакана сотувчиларнинг қизиқишида сезиларли ўсиш кутилмоқда.
Рақобат таҳлили қуйидаги устувор йўналишларни аниқлашга имкон берди:
➢ Ип ва ип (мато ишлаб чиқарувчилар учун);
➢ матолар (тайёр кийим ишлаб чиқарувчилар учун);
➢ трикотаж (супермаркетлар тармоқлари ва кийим дўконлари учун);
➢ аёллар, эркаклар ва болалар кийимлари (супермаркетлар тармоқлари ва кийим дўконлари учун);
➢ Терри маҳсулотлари (супермаркетлар тармоқлари, уй дўконлари ва меҳмонхоналар учун).
Шу билан бирга, экспорт қилинадиган маҳсулотлар сифатига алоҳида эътибор қаратилади.
«Ўзтўқимачиликсаноат» уюшмасига кўра, мунтазам бозорни ўрганиш ва мавжуд талабга қараб бир оқимда юриш, Европа стандартларини жорий этиш ва маҳсулотни сертификатлаш, халқаро брендлар, чакана сотувчилар, экспорт ҳужжатлари, маҳсулотларни маркалаш, хавфсизлик келгусида ўсишга хизмат қилади.
Изоҳ қолдириш