Bugungi kunda soha bo‘yicha 10 mingga yaqin korxona faoliyat yuritmoqda. Urbanizatsiya jarayonlarining kengayishi talabni yanada oshirmoqda, shu bilan birga tarmoqda ko‘plab yangi investitsiya loyihalari amalga oshirilmoqda.

So‘nggi 8 yildagi yutuqlar (2017–2024 yillar)

So‘nggi sakkiz yilda amalga oshirilgan tarkibiy islohotlar natijasida qurilish materiallari sanoatida ishlab chiqarish hajmi 4 barobarga oshdi.

• 2017 yilda — 11,4 trln so‘m,
• 2024 yilda — 47,1 trln so‘mlik mahsulot ishlab chiqarilgan.

Qurilish materiallari bozori hajmi 3,5 milliard dollarni tashkil etdi.

2017–2024 yillarda sohada jami 10,8 milliard dollar investitsiya o‘zlashtirilgan bo‘lib, shundan 2,2 milliard dollari 2024 yil hissasiga to‘g‘ri keldi.

Ishlab chiqarishning o‘rtacha yillik o‘sish sur’ati — 9,2 foiz, YaIMdagi ulushi esa 1,3 foizga yetdi.

Asosiy mahsulot turlari bo‘yicha o‘sish dinamikasi

2024 yilda qurilish materiallariga bo‘lgan talab sezilarli darajada oshdi. Xususan:

• Portlandsement — 2 baravarga, 18 mln tonna;
• Keramik mahsulotlar — 15 baravarga, 143 mln kv.m;
• Qurilish oynasi — 3,6 baravarga, 26 mln kv.m;
• Lak-bo‘yoq mahsulotlari — 2 baravarga, 112 ming tonna;
• PVX quvur va fitinglar — 3,5 baravarga, 175 ming tonna.

2024 yilda qurilish materiallari sohasida faoliyat yuritayotgan korxonalar soni 9,6 ming nafarga yaqin bo‘lib, 2017 yilga nisbatan 875 nafarga ko‘paygan.

Eksportdagi o‘sish

2024 yilda qurilish materiallari eksporti hajmi 831 mln dollarni tashkil etdi. Bu ko‘rsatkich 2017 yilga nisbatan 11,7 baravar yuqori.

Eksport tarkibidagi asosiy mahsulotlar bo‘yicha o‘sish:

• Portlandsement — 1 mln → 20 mln dollar,
• Keramik plitalar — 11,7 mln → 71 mln dollar,
• Qurilish oynasi — 1,5 mln → 11,4 mln dollar,
• Lak-bo‘yoq mahsulotlari — 0,3 mln → 2,5 mln dollar,
• PVX quvur va fitinglar — 14,6 mln → 124 mln dollar.

2025 yilning dastlabki natijalari

Joriy yilning birinchi choragida qurilish materiallari ishlab chiqarishi 8 foizga, eksport hajmi esa 11 foizga o‘sdi. Investitsiya dasturi doirasida 500 million dollarlik 9 ta yirik loyiha ishga tushirildi. Shuningdek, Dushanbe, Kobul va Filadelfiya shaharlarida “O‘zbekiston savdo uyi”lar faoliyat boshladi.

Yil yakunigacha 2,4 milliard dollarlik 312 ta loyihani amalga oshirish, 16 mingga yaqin ish o‘rni yaratish, ishlab chiqarish hajmini 53 trln so‘mga, eksportni esa 1,2 milliard dollarga yetkazish mo‘ljallangan.

Qurilish sohasi iqtisodiyotning barcha tarmoqlariga kuchli ta’sir ko‘rsatmoqda — har bir loyiha orqali ishchi kuchi, qurilish jihozlari va infratuzilmaga bo‘lgan talab oshib, iqtisodiy faollikka yangi turtki bermoqda.

2030 yilgacha rivojlanish istiqbollari

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 184-sonli qarori bilan 2030 yilga qadar qurilish materiallari tarmog‘ini rivojlantirish parametrlari belgilandi.

Qarorga muvofiq:

• Ishlab chiqarish hajmi — 73 trln so‘mga yetkaziladi;
• Eksport hajmi — 1,3 mlrd dollargacha oshiriladi;
• Import hajmi — 437 mln dollargacha qisqartiriladi.

2030 yilga borib, sohada 50 turdan ortiq yangi mahsulot ishlab chiqarilishi, bandlar soni 97,6 ming nafardan 102,5 ming nafargacha yetkazilishi ko‘zda tutilgan.

Xulosa

Qurilish materiallari sanoati O‘zbekiston iqtisodiyotining barqaror o‘sishiga xizmat qilayotgan strategik tarmoqlardan biriga aylandi. Zamonaviy texnologiyalar, mahalliy xomashyo resurslari va eksport salohiyatining kengayishi natijasida sohadagi har bir ko‘rsatkich yil sayin yangi bosqichga ko‘tarilmoqda.

G‘oyibov Zohidjon

Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi