O‘zbekiston Respublikasi hududlarida ishbilarmonlik faolligi tahlili har oyda Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi tomonidan tezkor ma’lumotlar asosida (respublikaning barcha sohalari bo‘yicha o‘tkazilgan monitoring, Davlat bojxona qo‘mitasi, DSQ, MB va O‘zRXTB) hisoblab chiqiladi.
Monitoring natijalari shuni ko‘rsatdiki, joriy yilning mart oyida respublika soliq tushumlari hajmi o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 9,8%ga oshgan.
Jumladan, Jizzax (39,5%), Toshkent (27,9%), Sirdaryo (26,9%), Samarqand (24,1%) va Navoiy (23,4%) viloyatlarida, Qoraqalpog‘iston Respublikasida (16,7%) va Toshkent shahrida (26,3% ga) soliq tushumlarining sezilarli o‘sishi qayd etildi.
Soliqlarning ayrim turlari sharoitida daromadlar tarkibi asosan xo‘jalik yurituvchi sub’yektlar sonining o‘sishi hisobiga o‘zgardi. Shunday qilib, oy davomida ularning soni o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 12,4 foizga oshdi. Soliq tushumlari manbalari kesimida QQS 11%ga, daromad solig‘i tushumlari 26%ga, mol-mulk solig‘i 40%ga va yer solig‘i 28%ga oshdi, bu esa oy oxirigacha o‘sishni saqlab qoldi.
Tahlil qilinayotgan davr uchun bojxona to‘lovlari bo‘yicha tushumlar 2022 yilning shu davriga nisbatan 22,3%ga oshdi. Bojxona tushumlarining eng katta o‘sishi Surxondaryo (35,1%), Jizzax (33,7%), Samarqand (32,8%), Toshkent (29,1%) va Farg‘ona (23,0) viloyatlarida, Qoraqalpog‘iston Respublikasi (39,8%) va Toshkent (39,4%) shahrida kuzatildi.
Bojxona tushumlarining o‘sishi asosan tovarlar turlari bo‘yicha import hajmining o‘tgan yilning shu davriga nisbatan qariyb 26%ga oshgani, shu jumladan, qtransport uskunalari va uning butlovchi qismlari, texnik asbob-uskunalar, elektrotexnika va uning butlovchi qismlari, shuningdek, oziq-ovqat mahsulotlari bilan bog‘liq.
Yil boshidan buyon tovarlar eksporti hajmi o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 5,2%ga o‘sdi. Eksportning o‘sishi Sirdaryo (41,6%), Andijon (35,6%), Xorazm (34,9%), Navoiy (18,7%) va Qashqadaryo (16,6%) viloyatlarida va Toshkent shahrida (12,1%) kuzatildi.
O‘zbekiston eksport hajmining o‘sishi oziq-ovqat mahsulotlari, sanoat tovarlari, kimyoviy moddalar va qishloq xo‘jaligi mahsulotlari eksportining o‘sish sur’atlari bilan izohlanadi.
Eksport hajmining qisqarishi Farg‘ona (23,3%), Toshkent (7,7%), Buxoro (6,9%), Jizzax (6,3%), Surxondaryo (5,3%) va Samarqand (4,0%) viloyatlari hamda Qoraqalpog‘iston Respublikasida (15,2%) qayd etildi.
Eksport hajmining kamayishi Farg‘ona va Jizzax viloyatlarida - ip-kalava eksportining qisqarishi, Toshkent viloyatida – metall va undan tayyorlangan mahsulotlar eksportining qisqarishi, Buxoro viloyatida – paxta tolasining ichki bozorga yo‘naltirilishi va neft va neft mahsulotlari eksportining qisqarishi, Surxondaryo viloyatida - ip-kalava va to‘qimachilik mahsulotlari eksportining qisqarishi, Samarqand viloyatida - ip-kalava va meva-sabzavot mahsulotlari eksportining qisqarishi, Qoraqalpog‘iston Respublikasida esa - plastmassa va undan tayyorlangan mahsulotlar hamda ip-kalava eksporti qisqarishi bilan bog‘liq.
Joriy yilning 1 yanvaridan 31 martigacha bo‘lgan davrda tijorat banklari tomonidan berilgan kreditlar hajmi o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 27,8 foizga oshdi.
Kreditlar berish hajmi Jizzax (114,6%), Navoiy (69,8%) Xorazm (57,0%), Sirdaryo (47,5%), Qashqadaryo (40,3%) viloyatlarida va Toshkent shahrida (35,7%) sezilarli darajada o‘sish qayd etildi.
Tahlil qilinayotgan davrda O‘zbekiston Respublika tovar-xomashyo birjasida tuzilgan bitimlar hajmi 17,6%ga o‘sdi. Birja faolligining sezilarli o‘sishi Qashqadaryo (71,2%), Sirdaryo (62,7%), Samarqand (40,3%) va Namangan (33,2%) viloyatlarida, Qoraqalpog‘iston Respublikasida (34,2%) va Toshkent (11,0%) da kuzatilmoqda.
Ushbu hududlarda tuzilgan bitimlar hajmining o‘sishi paxta tolasi, bug‘doy uni, bug‘doy, mineral o‘g‘itlar, texnik chigit, avtomobil benzini, dizel yoqilg‘isi, suyultirilgan gaz, qurilish va maishiy materiallar, shakar, qora va rangli metallar prokati, polietilen va boshqa mahsulotlar savdosini ko‘paytirish hisobiga ta’minlanmoqda.
Tahlil qilingan davrda 23 761 ta yangi xo‘jalik yurituvchi sub’yekt tashkil etildi, ularning eng ko‘pi Farg‘ona (2 243), Qashqadaryo (2 175), Samarqand (2092), Toshkent (1938), Buxoro (1574) viloyatlari va Toshkent (4250) shaharida ro‘yxatga olingan.
Izoh qoldirish