Amina Bekjanova 1965 yil 15 avgustda Qoraqalpog‘iston Respublikasi Kegeyli tumanida tug‘ilgan. Shu tumanning 37-maktabida o‘qigan. 1987 yil Toshkent Xalq xo‘jaligi institutini moliya va kredit mutaxassisligi bo‘yicha tamomlagan.
Turmush o‘rtog‘i bilan birgalikda bir qiz, bir o‘g‘ilni tarbiyalab, voyaga yetkazishgan. Ular turli sohalarda mehnat qilishadi.
Mehnat faoliyatini 1982 yil Kegeyli tumani sobiq Kuybishev nomli davlat xo‘jaligida oddiy ishchi sifatida boshlagan. Institutni tugatgandan keyin Nukus shahridagi “Nukus ReMash” zavodi hisobchisi, Nukus ko‘chma mexanizatsiyalashgan kolonnasi direktori, “Nitsa Nukus” MChJ direktori lavozimlarida mehnat qilgan.
2017 yildan boshlab Mo‘ynoq tumani “Mo‘ynoq tur” MChJ direktori bo‘lib ishlayapti. 2012 yil Nukus shahrida “Nitsa Nukus” MChJni, 2017 yilda esa Mo‘ynoq tumanida “Mo‘ynoq tur” MChJni tashkil etgan.
Amina Bekjanovaning kompaniyasi Qoraqalpog‘iston Respublikasida turoperatorlik xizmati, qora uy, zamonaviy mehmonxona, turistlik transport xizmati, gid ekskursiya xizmati, ekstremal turizm, ekoturizm, safari tur, ziyorat tur, umumiy ovqatlanish (restoran) va ko‘ngilochar xizmatlarini tashkil etadi. Bundan tashqari, u non mahsulotlari ham ishlab chiqaradi.
Tadbirkor turizmni rivojlantirish sohasida katta muvaffaqiyatlarga erishgan. Jumladan, Nukus shahrida zamonaviy mehmonxona, Mo‘ynoq tumanida “Mo‘ynoq Qora uy lageri” (24 ta o‘tov), “Orol oazis qora uy lageri” (6 ta qora uy), tumanning eng baland nuqtasida Orol dengizini tomosha qilish uchun 15 metrlik “Mayak” binosi, zamonaviy mehmonxona hamda umumiy ovqatlanish markazi (restoran) qurgan va ular turistlarga xizmat ko‘rsatib kelmoqda. Non va non mahsulotlari ishlab chiqarish sexi ham barpo etgan. Orol dengizi bo‘yida turistlar uchun kvadratsikl, motorli qayiqlar, cho‘milish joylari tashkil etgan.
Qoraqalpog‘iston Respublikasida ziyorat turizmini, Orol dengizi bo‘ylarida ekstremal hamda ekoturizmni rivojlantirish maqsadida 25 ta yangi turistik marshrut ishlab chiqildi. Turistlarga 2 ta yo‘ltanlamas avtomashina va 2 ta barcha qulaylikka ega turistik avtobus xizmat ko‘rsatmoqda. 50 ga yaqin mahalliy va xorijiy turistlik kompaniyasi bilan hamkorlik yo‘lga qo‘yilgan.
Kompaniyada ishlovchilarning umumiy soni 55 nafar, shundan 35 nafari ayollar. Turizm va sport qo‘mitasi bilan hamkorlikda Mo‘ynoq tumanida 2021 yil may oyida “Stixiya” texno musiqa festivali o‘tkazildi. Mo‘ynoq tumanida “MUINOK OAZIS” turistik distonatsiyasi va interaktiv IT infotsentr loyihasi amalga oshirildi.
2022 yili Nukus shahri “Achchiqko‘l” bo‘yida hunarmandchilik-turistik dam olish kompleksi tashkil etildi.
Tadbirkorlikni rivojlantirishda erishgan muvaffaqiyatlari uchun Amina Bekjanova 2021 yil “Tashabbus-2021” ko‘rik-tanlovida “Eng yaxshi tadbirkor ayol” yo‘nalishi bo‘yicha birinchi o‘rinni egalladi. 2018 yilda “Turizm fidoyisi”, 2022 yilda “Faol tadbirkor” ko‘krak nishoni va 2023 yilda “Do‘stlik” ordeni bilan mukofotlandi.
– Tadbirkorlik qilish uchun nega aynan turizm sohasini tanlagansiz? Buning sabablari nimada?
– Tadbirkorlik uchun turizm sohasini tanlashimning qator sabablari bor. Avvalo, turizm iqtisodiyotda muhim o‘rin tutadigan, keng qamrovli va tez rivojlanayotgan sohalardan biridir. U nafaqat xizmat ko‘rsatish, balki transport, mehmonxona, oziq-ovqat, ta’lim va madaniyat sohalarini ham qamrab oladi. Sayyohlik sohasidagi iqtisodiy faoliyat minglab odamlarni ish bilan ta’minlaydi va mintaqalardagi iqtisodiy rivojlanishga katta ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Turizm sohasi innovatsiya va yangi g‘oyalar manbai hisoblanadi. Bu joyda yangi xizmatlar, turlar va o‘ziga xos mahsulotlar ishlab chiqarish orqali bozor talablariga moslashish va uning rivojlanishiga hissa qo‘shish mumkin.
Turizmda marketing va reklama imkoniyatlari juda keng. Bu sohadagi bizneslarning samarali reklama strategiyalari, vizual kontentlar va internet-resurslar orqali ommalashtirish imkoniyatlari katta ahamiyatga ega.
Turizm madaniy almashinuv va odamlarning bir-biriga yaqinlashishiga ham xizmat qiladi. Turizm sohasi orqali mahalliy madaniyatni dunyoga tanitib, turistlarning diqqatini jalb etish bilan mahalliy jamiyatga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Shuningdek, turizm sohasida rivojlanayotgan va kengayish uchun katta imkoniyatlarga ega bo‘lgan bozorlar mavjud. Mamlakatlar turizmni o‘z iqtisodiyotini rivojlantirish uchun muhim sohalardan biri sifatida qabul qilishadi. Turizm bo‘yicha talabning oshishi bilan birga, yangi bozorlar va imkoniyatlar ochiladi.
– Biznes faoliyatingizni qanday boshlagansiz? Undan oldin nima ish bilan mashg‘ul bo‘lgansiz?
– Men biznes faoliyatimni boshlashda katta qiziqish va ishtiyoq bilan yondashdim. Avvalambor, juda ko‘p o‘qish va tahlil qilish orqali bozorni, imkoniyatlarni va talablarni yaxshi o‘rganishga harakat qildim. Shundan so‘ng, o‘zimning ishlanmalarim va g‘oyalarim asosida o‘z biznesimni tashkil qilishga qaror qildim.
Bundan oldin men turli sohalarda ishlaganman. Masalan, marketing, qarzlarni boshqarish va loyiha boshqaruvi kabi sohalarda amaliy tajriba orttirganman. Bu sohalardagi bilimlarim va ko‘nikmalarim menga biznesni samarali boshqarishda va muvaffaqiyatga erishishda yordam berdi.
Bu jarayonda katta ahamiyatga ega bo‘lgan narsa – har bir qadamni o‘ylab, strategiyani aniqlash va erkin fikrlashdir. Meni qiziqtirgan yana bir muhim jihat – yo‘ldagi muammolar va qiyinchiliklardan qo‘rqmasdan, ularni g‘oya va innovatsiyalar bilan yengishdir.
– Biznesingizning hozirgi holati, uning yo‘nalishlari haqida axborot bersangiz. Qanday loyihalarni amalga oshirdingiz, ular mintaqaga va iste’molchilarga nima berdi?
– Men amalga oshirgan asosiy loyihalardan biri “Ekologik turizm va yangi tajribalar” loyihasi bo‘lib, u mehmonlar uchun tabiiy va madaniy merosni saqlashga qaratilgan turlar va xizmatlarni taqdim etadi. Maqsadimiz – mahalliy tabiatni muhofaza qilish, xalq an’analarini targ‘ib qilish hamda shu bilan birga, turistlarga juda qiziqarli va yorqin tajribalar taqdim etish.
Biz amalga oshirgan loyihalar va ularning natijalari:
Biz amalga oshirgan loyihalar mahalliy iqtisodiyot rivojiga muhim hissa qo‘shdi, yangi ish o‘rinlari yaratildi va mahalliy bizneslar uchun yangi imkoniyatlar ochildi. Madaniy va ekologik turizmga qaratilgan loyihalar mahalliy merosni saqlashga va uning ahamiyatini oshirishga yordam berdi. Mehmonlar mahalliy madaniyat va tabiat bilan tanishish imkoniga ega bo‘lishdi, shuningdek, ular uchun juda qiziqarli va o‘ziga xos tajribalar taqdim etildi.
– Qoraqalpog‘istonda ekologik turizm haqidagi fikrlaringizni aytsangiz. Hududda ekologik turizmni rivojlantirish istiqbollarini qanday baholaysiz?
– Qoraqalpog‘iston ekologik turizm uchun juda qulay hudud bo‘lib, uning tabiiy va madaniy boyliklari turistlar uchun juda qiziqarli va manzarali. Bu hududda ekologik turizmni rivojlantirish istiqbollari juda katta. Masalan, Qoraqalpog‘istondagi ko‘plab milliy parklar, cho‘llar, ko‘llar va turli xil tabiiy yodgorliklar ekologik turizm uchun katta imkoniyat yaratadi.
Bundan tashqari, bizda Qoraqalpog‘istondagi madaniy meros va an’analar ekologik turizm bilan birga targ‘ib qilinadi. Mahalliy xalqning hunarlari, milliy festivallar, an’anaviy ovqatlar va boshqa madaniy tadbirlar turistlar uchun qiziqarli bo‘lyapti.
Qoraqalpog‘istondagi ekologik turizmni rivojlantirish uchun infratuzilmani rivojlantirish juda muhim. Mehmonxonalar, transport vositalari, qo‘llab-quvvatlovchi xizmatlar va mahalliy yo‘nalishlar orqali bu hududga tashrif buyuruvchi turistlar uchun qulay shart-sharoitlar yaratilmoqda.
Qoraqalpog‘istonda ekologik turizmning rivojlanishi uchun katta istiqbollar mavjud. Bu yerda ekologik turizmni rivojlantirish orqali hududning iqtisodiy o‘sishini ta’minlash, yangi ish o‘rinlarini yaratish va tabiiy resurslarni saqlashga yordam berish mumkin.
– Biznes bilan shug‘ullanish to‘g‘risida qaror qabul qilishingizga nima sabab bo‘ldi? Masalan, bunga qanday imtiyozlar, qo‘llab-quvvatlash va yaratilgan sharoitlar turtki berdi?
– Biznes bilan shug‘ullanish to‘g‘risida qaror qabul qilishimga bir nechta muhim omillar turtki bo‘ldi. Bu omillar, albatta, faoliyat boshlashdagi intilishim va imkoniyatlarimni aniqlashga yordam berdi. Ularning ba’zilarini shunday tasavvur qilish mumkin:
Shuningdek, biznesimni boshlashda asosiy omillardan biri, albatta, oilaviy va shaxsiy qiziqishlarim edi. Oilamning ishonchi va qo‘llab-quvvatlovi mening qarorimni yanada mustahkamladi.
– Sizning biznesingizning ijtimoiy ahamiyatini baholash mumkinmi? Masalan, qancha ish o‘rinlari yaratildi? Kompaniyangizning ehtiyojmand guruhlarga nisbatan ijtimoiy siyosati qanday? Xodimlaringizning ijtimoiy paketlari va daromad darajasi qanday?
– Turizm biznesi ijtimoiy va iqtisodiy rivojlanishga hissa qo‘shadigan muhim sohalardan biridir. Biz bu sohaga kirganimizdan beri ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish orqali mahalliy jamoatga foyda keltirishga intilyapmiz. Turizm biznesimizning ijtimoiy ahamiyati juda katta. Biz buni ishlab chiqarish jarayonida ham, xodimlar bilan ishlashda ham his qilyapmiz.
Jumladan, turizm sohasi ish o‘rinlari yaratishda muhim rol o‘ynaydi. Kompaniyamizda turizm xizmatlari, ekskursiyalar, gidlar, menejerlar va xizmat ko‘rsatish sektorlarida faoliyat ko‘rsatayotgan 55 ta xodim ishlaydi. Biz har yili yangi loyihalarni amalga oshirganimiz sababli, yangi ish o‘rinlarini yaratishga ham harakat qilamiz. Mazkur ish o‘rinlari mahalliy aholi uchun imkoniyatlar yaratish va ularning iqtisodiy farovonligini oshirishga yordam bermoqda.
Biz kompaniyamizning ijtimoiy siyosatiga alohida e’tibor qaratamiz.
Eng avvalo, turizm orqali jamiyatga ekologik va madaniy merosni saqlashga yordam beramiz. Biz ish olib borgan hududdagi aholiga, ayniqsa, ayollar, yoshlar va nogironlarning turizm sohasidagi faoliyatini rag‘batlantiramiz. Masalan, yoshlarga ekskursiyalar tashkil qilish yoki ularni mehmonxona va xizmat ko‘rsatish sohasida ishga joylashtirish uchun treninglar o‘tkazamiz.
Kompaniyamizda xodimlar uchun ijtimoiy paketlar va ish haqi bilan bog‘liq bir qancha muhim yo‘nalishlar mavjud. Xodimlarimizning salomatligini muhofaza qilish uchun tibbiy sug‘urta, mehnat ta’tili, hayotiy ko‘maklar va ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash xizmatlarini taqdim etamiz.
Xodimlarimizga ish haqi, bonuslar va rag‘batlantirish tizimi asosida haq to‘laymiz. Bu, o‘z navbatida, ularning ishga bo‘lgan motivatsiyasini oshiradi va ko‘proq mehnat qilishga undaydi. Ish haqi bozorning talablariga muvofiq ravishda belgilanadi, shuningdek, har bir xodimning faoliyatiga mos ravishda rag‘batlantirish tizimi tashkil etilgan.
Xodimlarimiz uchun malaka oshirish treninglari va master-klasslar tashkil etib, ularning kasbiy ko‘nikmalarini va bilimlarini oshirishga yordam beramiz.
– Mamlakatimizda tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha tayyorlangan qaysi farmonlar, qarorlar va chora-tadbirlar biznesingizga foydali ta’sir ko‘rsatdi va bu qanday namoyon bo‘ldi?
– O‘zbekistonda tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash va turizm sohasini rivojlantirishga qaratilgan bir qator farmonlar, qarorlar va chora-tadbirlar mavjud bo‘lib, ular turizm biznesiga ijobiy ta’sir ko‘rsatdi.
Quyida ayrim muhim hujjatlar va ularning turizm sohasiga bo‘lgan ta’siri haqida ma’lumot bermoqchiman. “O‘zbekiston Respublikasining turizmni rivojlantirish strategiyasi (2021-2025)” turizm infrastrukturasini yaxshilash, yangi yo‘nalishlarni rivojlantirish, mahalliy va xorijiy turistlarni jalb qilish maqsadida turizmning barcha yo‘nalishlarini rivojlantirishga qaratilgan.
Strategiyani amalga oshirish jarayonida turizm infratuzilmasi rivojlanishi va xizmatlar sifati oshishi bilan biz mahalliy va xorijiy turistlarni jalb qilish imkoniyatiga ega bo‘ldik. Yangi turistik yo‘nalishlar, jumladan, ekologik turizm, madaniy turizm va ekstrim turizmga yo‘naltirilgan loyihalarni amalga oshirishda yordam berdi.
“Turizm sohasidagi faoliyatni soddalashtirish va biznes muhitini yaxshilash” to‘g‘risidagi Qaror (2020 yil) esa tadbirkorlik faoliyatini soddalashtirish va turizm sohasidagi byurokratiyani kamaytirishga yo‘naltirishga ko‘maklashdi. Hujjatda turizm sohasidagi litsenziyalash tizimini yengillashtirish, investorlar uchun qulay shart-sharoitlar yaratish va turistik xizmatlar ko‘rsatish uchun imtiyozlar berilganligi ayni muddao bo‘ldi.
Litsenziyalash va davlat registratsiyasi jarayonlarining soddalashishi turizm biznesiga kirishishni osonlashtirdi.
Byurokratiyaning kamaytirilishi biznesning tez rivojlanishiga va yangi loyihalarni amalga oshirishga turtki berdi.
Turizmni rivojlantirishga qaratilgan davlat dasturlari va grantlar ham turizm loyihalarini amalga oshirishda muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. Qo‘llab-quvvatlash orqali biz yangi infratuzilma ob’yektlari, mehmonxonalar va ekskursiya xizmatlari ishlab chiqara oldik.
Mamlakatimizda turizm sohasida faoliyat yuritayotgan kompaniyalar uchun bir qator soliq imtiyozlari mavjud. Ular, masalan, turizm xizmatlari ko‘rsatish bilan shug‘ullanuvchi tadbirkorlar uchun soliq stavkalarining kamaytirilishi, xususiy investitsiyalar uchun imtiyozlar berilishi va boshqa iqtisodiy qo‘llab-quvvatlashni o‘z ichiga oladi. Soliq imtiyozlari va rag‘batlantirish orqali biz turizm sohasida yangi loyihalarni amalga oshirish va ularning rivojlanishini ta’minlashga muvaffaq bo‘ldik. Bu imtiyozlar bizga moliyaviy yukni yengillashtirishga va yangi imkoniyatlar yaratishga yordam berdi.
– So‘nggi yillarda yaratilgan ishbilarmonlik muhiti, hisobot talablari va nazoratchi tashkilotlar bilan o‘zaro munosabatlarni qanday baholaysiz? Bu sohada boshqa muammolar bormi va nimani yaxshilash kerak?
– So‘nggi yillarda O‘zbekistonda ishbilarmonlik muhiti sezilarli darajada yaxshilanmoqda. Davlat tomonidan tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash va biznes muhitini yaxshilash uchun qator chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.
So‘nggi yillarda ishbilarmonlik muhitiga oid chuqur islohotlar olib borildi. Jumladan, soddalashtirilgan litsenziyalash va ro‘yxatga olish, byurokratiyaning kamayishi va biznesni ro‘yxatdan o‘tkazish jarayonining osonlashishi tadbirkorlar uchun biznes boshlashni tez va yengillashtirdi.
Davlat tomonidan turli soliq imtiyozlari, kichik biznes va turizm sohasidagi tadbirkorlar uchun yengillatilgan soliq rejalari taqdim etildi.
Ishbilarmonlik muhitini yaxshilash bo‘yicha islohotlar ijobiy natijalar bergan bo‘lsa-da, ayrim muammolar ham mavjud. Bu muammolarni hal qilish uchun qonunchilikni takomillashtirish, byurokratiyani kamaytirish, raqobatni rag‘batlantirish va biznesga yo‘naltirilgan qo‘llab-quvvatlashni kuchaytirishga yo‘naltirilgan chora-tadbirlar talab etiladi.
Masalan, hisobot berish va nazorat jarayonlari hali murakkab va ko‘p vaqt talab qiladi. Biznes sub’yektlari ba’zan ko‘plab hujjatlarni topshirishlari, hisobot berishdagi qonunchilik o‘zgarishlarini kuzatishlari kerak bo‘ladi. Bu esa ularga qo‘shimcha tashvish va yuk olib keladi.
Nazorat tashkilotlari va organlarining ishi tadbirkorlar uchun ba’zan ortiqcha va adolatsiz bo‘lishi mumkin. Bu, ayniqsa, malakali kadrlarning yetishmasligi, byurokratiya va belgilangan me’yorlar bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.
Qonunlar va hujjatlar, ayniqsa, soliq va biznes faoliyatiga doir qonunlar tez-tez o‘zgarishi, tadbirkorlar uchun ko‘pincha tushunish va ularga moslashishda muammolarni keltirib chiqaryapti.
– Siz kelgusida amalga oshirish uchun qanday loyihalarni ishlab chiqyapsiz yoki rejalashtiryapsiz? 2024 va 2030 yillarga mo‘ljallangan islohotlarni chuqurlashtirish va tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan vazifalar rejalaringizga qanday ta’sir qiladi?
– 2024 va 2030 yillarga mo‘ljallangan islohotlar va tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan davlat siyosati biznesimga ijobiy ta’sir ko‘rsatishini bilaman. Shu bois kelgusida amalga oshirishni rejalashtirgan loyihalar va maqsadlarim bo‘yicha aniq rejalar ishlab chiqqanman.
Mening kelgusida amalga oshirishni rejalashtirayotgan loyihalarim asosan ekologik va madaniy turizmga qaratilgan. Xususan, ekologik turizm loyihalari orqali tabiatni muhofaza qilish va ayollar bilan ishlash imkoniyatlarini rivojlantirishga qaratilgan loyihalarni ishlab chiqyapman.
Shuningdek, madaniy merosni muhofaza qilish va uni turistlar orasida ommalashtirishga yo‘naltirilgan loyihalarni amalga oshirish niyatim bor. Bu, o‘z navbatida, mamlakatning tarixiy yodgorliklari va madaniy an’analarini saqlashga yordam beradi.
Raqobatbardoshlikni oshirish uchun kelgusida turizmning raqamlashtirilgan xizmatlarini joriy etishni kengaytirish zarur, deb hisoblayman. Bu turizm sohasidagi xizmatlarni internet orqali onlayn bron qilish, turizm xizmatlarini soddalashtirish va yangilashni o‘z ichiga oladi. Masalan, turistlar uchun veb-saytlar, mobil ilovalar orqali xizmatlarni taqdim etish va ularga turizm xizmatlarini bron qilish imkoniyatini yanada kengaytirishni o‘ylayapman.
Mening biznesimda ishlayotgan kadrlarning malakasini oshirish va ularning ijtimoiy-iqtisodiy holatini yaxshilash muhim vazifa hisoblanadi. Turizm sohasida ishlaydigan kadrlarning kasbiy malakasini oshirish, ularga yangi texnologiyalar, innovatsiyalar va xizmat ko‘rsatish sohasidagi yuqori standartlarni o‘rgatishni yanada kengaytirish niyatim bor.
2024 va 2030 yillarga mo‘ljallangan islohotlar va tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha davlat siyosati mening loyihalarimga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Ular turizm sohasidagi infratuzilmani rivojlantirish, raqobatni oshirish, qo‘llab-quvvatlash dasturlari orqali moliyaviy yordam ko‘rsatish, biznes muhitini yanada yaxshilash va kadrlar tayyorlashga imkon yaratmoqda.
Xullas, men qat’iy ishonch bilan ayta olamanki, Qoraqalpog‘iston turizmni rivojlantirish uchun ulkan istiqbollarga ega diyor va mamlakatimizda bu imkoniyatdan samarali foydalanish uchun barcha shart-sharoitlar yaratilgan!
Odil Olimjonov
"Iqtisodiy sharh" jurnali №5/2025
Izoh qoldirish