2023 yil may oyida bo‘lib o‘tgan birinchi sammitdan beri Xitoy va Markaziy Osiyo o‘rtasidagi ikki tomonlama savdo aloqalari barqaror o‘sdi.
Xususan, ikki tomonlama tovarlar tashqi savdo aylanmasi yillar kesimida 2022 yilda 38,6 milliard AQSh dollari, 2023 yilda 62,4 AQSh dollari va 2024 yilda rekord darajadagi ko‘rsatkichni qayd etib, 85,3 milliard AQSh dollariga yetdi. (Trade Map – Xalqaro biznesni rivojlantirish bo‘yicha savdo statistikasi ma’lumotlari)
O‘zbekiston va Xitoy o‘zaro tashqi savdo aylanmasi 2024 yil 12,5 mlrd dollarni tashkil etib, mamlakatimizning jami tashqi savdo aylanmasiga nisbatan qariyb 20 foizni tashkil etdi.
Mamlakatimiz eksportining asosiy qismini mis, paxta, ipak, sabzavotlar va plastmassa mahsulotlari tashkil etsa, importda elektronika va maishiy texnikalar, yengil transport vositalari va ularning ehtiyot qismlari hamda temir xomashyolari asosiy ulushni egallagan.
Ushbu yuqori o‘sish dinamikasining asosiy omillaridan biri bojxona tartibotlarini soddalashtirish va o‘zaro uyg‘unlashtirishga qaratilgan sa’y-harakatlardir. “Markaziy Osiyo – Xitoy” formati doirasidagi uchrashuvlarda bojxona hamkorligi savdo to‘siqlarini kamaytirish, yuk tashish vaqtini qisqartirish va mintaqaviy iqtisodiy integratsiyani chuqurlashtirishga xizmat qiluvchi muhim platforma sifatida shakllandi.
Mazkur savdo-iqtisodiy maydon bojxona tartibotlarini o‘zaro uyg‘unlashtirish va soddalashtirishning quyidagi yo‘nalishlarini yanada rivojlanishiga xizmat qiladi:
ishtirokchi davlatlar o‘rtasida yagona yoki o‘zaro moslashgan tartib-taomillarni joriy etish;
ortiqcha hujjatbozlikni kamaytirish, yuklarni tez va xavfsiz o‘tkazish imkonini beruvchi mexanizmlarni yaratish;
bojxona ma’lumotlari bilan real vaqt rejimida o‘zaro almashish orqali xavfli yuklarni aniqlash va kontrabandaning oldini olish.
O‘zbekiston Respublikasi Bojxona qo‘mitasi mazkur format doirasida quyidagi yo‘nalishlarda faoliyat yuritmoqda:
elektron deklaratsiyani rivojlantirish va “Paperless trade” tizimiga o‘tish;
qo‘shni davlatlar bilan integratsiyalashgan nazorat punktlarini tashkil etish;
Markaziy Osiyo mamlakatlari bojxona xizmatlari bilan birgalikda kontrafakt va noqonuniy aylanmaga qarshi kurashish choralarini kuchaytirish;
savdo logistikasi va tranzit imkoniyatlarini kengaytirish orqali mintaqaviy savdoni rivojlantirish.
Xususan, ushbu sammit doirasida savdo hajmini 2030 yilga qadar istiqbol reja ko‘rsatkichini belgilash, o‘zaro tan olingan vakolatli iqtisodiy operator (VIO) dasturini joriy etish hamda bojxona hamkorligi bo‘yicha doimiy ishchi guruh tashkil etish maqsadga muvofiq.
Ushbu chora-tadbirlarning amalga oshirilishi nafaqat Markaziy Osiyo va Xitoy, balki butun Yevrosiyo makoni uchun yangi iqtisodiy imkoniyatlar yaratadi va global savdo tizimiga ijobiy hissa qo‘shadi.
Izoh qoldirish