YeOIIning ilmiy-texnikaviy jihatlari

O‘zbekistonning Yevroosiyo Iqtisodiy Ittifoqiga (YeOII) a’zo bo‘lish masalasi ekspertlar va blogerlar o‘rtasida kutilmaganda qizg‘in muhokamalar mavzusiga aylandi.

YeOIIga a’zo bo‘lish uchun eng tez-tez tilga olinadigan dalillar O‘zbekistonga tovarlar, xizmatlar, kapital va ishchi kuchining erkin harakati bilan yagona iqtisodiy makonga kirish, shuningdek, ko‘plab o‘zbekistonlik mehnat muhojirlarining Rossiya va Qozog‘istonda qolish va ishlash sharoitlarini yaxshilashdir.

YeOIIga kirishda uchun eng ko‘p aytilgan fikrlar O‘zbekistonga tovarlar, xizmatlar, kapital va mehnatning erkin harakatlanishi, shuningdek, ko‘plab o‘zbek mehnat muhojirlarining Rossiya va Qozog‘istonda yashash va ishlash sharoitlarini yaxshilash bilan yagona iqtisodiy makonga kirish imkoniyatini ochib berdi.

Ochiq munozarada tomonlarning fikrlari tushunarli va shaxsiy imtiyozlarga qarab qabul qilinishi yoki rad etilishi mumkin. Biroq, bizning fikrimizcha, O‘zbekistonning uzoq muddatli rivojlanish maqsadlari nuqtai nazaridan YeOIIga a’zo bo‘lish maqsadga muvofiqligi masalasini ko‘rib chiqsak, bahs-munozaralar biroz boshqacha bo‘lishi mumkin. O‘zbekistonning YeOIIga a’zo bo‘lishining maqsadga muvofiqligi yoki maqsadga muvofiq emasligi haqidagi savolga javob berishi kerak bo‘lgan mezonni aniqlash uchun, birinchi navbatda, qaysi turdagi iqtisodiyotni qurishni rejalashtirayotganimizni aniqlash lozim.

O‘zbekistonning uzoq muddatga mo‘ljallangan harakatlari rivojlanishning iqtisodiy modelini o‘zgartirish va yangi texnologik tamoyillarga asoslangan iqtisodiyot turini barpo etish bo‘lishini taxmin qilish uchun barcha asoslar mavjud. Agar shunday bo‘lsa, unda biz O‘zbekistonning YeOIIga a’zo bo‘lishining maqsadga muvofiqligini baholash mumkin bo‘lgan asosiy mezonga ega bo‘lamiz.

Shu bilan birga, asosiy mezonni tanlash har doim iqtisodiy va texnologik o‘tishni moliyalashtirish manbalari, shuningdek, texnologiya va jihozlarni import qilishni emas, balki o‘z mustaqil ilmiy-texnologik matritsasini yaratishga imkon beradigan innovatsion va ilmiy bazani rivojlantirish masalasini o‘z ichiga oladi.

Yangi avlodning innovatsion va iqtisodiy pog‘ona uchun o‘z ilmiy-texnologik bazasini rivojlantirish nuqtai nazaridan O‘zbekistonning YeOIIga kirishi ham ijobiy, ham salbiy tomonlari mavjud. Eng qiyini, rivojlangan kompaniyalar ishtirokida ochiq raqobat tajribasiga ega bo‘lmagan milliy ishlab chiqaruvchining barqarorligini ta’minlash, shuningdek, geosiyosiy jihat bo‘lib, unda bilim va ilg‘or texnologiyalarni uzatishni tasavvur qilish qiyin. Bularning barchasi, albatta, qarorlar qabul qilishda xavf-xatarlar yuzasidan ko‘pgina masalalarni puxta tahlil qilishni emas, balki boshqaruv sifatini, ayniqsa, mintaqaviy darajada tezroq oshirish bo‘yicha tezkor chora-tadbirlarni amalga oshirishni talab qiladi, bu esa erkin bozor sharoitida o‘zbek iqtisodiyoti va biznesining umumiy raqobatbardoshligini oshirishning asosiy elementlaridan biri bo‘ladi.

Rustam Maxmudov