Tezkor ma’lumotlarga ko‘ra, asosiy iqtisodiy ko‘rsatkichlar ijobiy dinamikani namoyish etmoqda: soliq va bojxona daromadlari, kreditlar hajmi oshdi, tovar-xomashyo birjasida tovar aylanmasi o‘sdi va yangi tashkil etilgan korxonalar soni kengaydi. Bu mamlakatda ishbilarmonlik faolligining jonlanayotganidan va barqaror iqtisodiy o‘sishning tiklanayotganidan dalolat beradi.
Kompleks yondashuv iqtisodiyotning turli sohalaridagi ishbilarmonlik faolligini mintaqaviy darajada tahlil qilish imkonini beradi, bu esa biznesni rivojlantirish tendensiyalari va qonuniyatlarini baholash, respublikaning har bir mintaqasida iqtisodiy dinamikaga ta’sir etuvchi asosiy omillarni aniqlash imkonini beradi.
Natijalarga ko‘ra, may oyida soliq tushumlari hajmi ijobiy tendensiyani ko‘rsatdi. Soliq daromadi 10,6%ga oshdi, bu tadbirkorlik faoliyatida jonlanishni ko‘rsatmoqda.
Soliq tushumlari tarkibini o‘rganishga ko‘ra, daromad solig‘i 19 foizga oshdi, bu aholi bandligi va daromadlarining o‘sishini ko‘rsatadi. Shu bilan birga, mulk solig‘i 37 foizga oshdi, bunday sezilarli o‘sish yangi ko‘chmas mulkni sotib olish va ularning qiymatini oshirish bilan bog‘liq. Yer solig‘i ham 32 foizga oshganini ko‘rsatdi. Ushbu sezilarli o‘sish yangi yer uchastkalarining iqtisodiy aylanmaga jalb qilinishi bilan bog‘liq.
Bojxona to‘lovlari uchun tushumlar deyarli 19 foizga oshdi. Bunday muhim ijobiy tendensiya mamlakatda tashqi iqtisodiy faoliyatining jonlanayotganidan dalolat beradi.
Shunday qilib, Qashqadaryo va Jizzax viloyatlarida bojxona tushumlarining eng katta o‘sishi 2,5 baravarga kuzatildi. Buxoro viloyatida ham sezilarli o‘sish qayd etildi – 70%; Xorazm va Navoiy viloyatlari – qariyb 40%; Samarqand viloyatida o‘rtacha o‘sish qayd etildi - qariyb 20%.
Bojxona tushumlarining o‘sishi import qilinadigan mahsulotlar hajmining bir qator asosiy tovar pozitsiyalari bo‘yicha o‘sishi bilan bog‘liq, shu jumladan elektrotexnika va uning tarkibiy qismlari, tabiiy gaz, neft mahsulotlari, farmatsevtika mahsulotlari, metall va metall buyumlar, texnik uskunalar, shuningdek meva-sabzavot mahsulotlari kabi toifalar bo‘yicha ijobiy dinamika qayd etildi.
Tovarlar eksporti yil boshidan buyon ijobiy dinamikani namoyish etib, o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 3,8 foizga o‘sdi. Eksport ko‘rsatkichlarining o‘rtacha yaxshilanishi iqtisodiy faoliyatning bosqichma-bosqich tiklanishini aks ettiradi.
Tahlil qilinayotgan davrda tijorat banklari tomonidan berilgan kreditlar hajmi ijobiy dinamikani ko‘rsatdi, bu tadbirkorlik faolligi oshgani hamda korxonalar va aholi uchun kredit olish imkoniyati kengayganidan dalolat beradi.
O‘tgan yilning shu davriga nisbatan ushbu ko‘rsatkich 5,7 foizga o‘sdi. Tijorat banklari tomonidan kredit berish hajmi bo‘yicha Navoiy - 19,8%, Farg‘ona - 11,3% va Namangan - 5,2% viloyatlari birinchi uchlikka kirdi.
Tahlil qilinayotgan davrda O‘zbekiston Respublika tovar-xomashyo birjasida tuzilgan bitimlar hajmi 37,2 foizga o‘sdi, bu birja faoliyati jonlangani va bozor ishtirokchilarining qiziqishi ortganidan dalolat beradi.
Bitimlar hajmining eng ta’sirchan o‘sishi Qoraqalpog‘iston Respublikasida qayd etildi - ikki barobardan ortiq. Xuddi shunday yuqori ko‘rsatkichlar Sirdaryo va Jizzax viloyatlarida ham qayd etildi.
Birja faoliyati Qashqadaryo, Xorazm va Buxoro viloyatlarida ham o‘rtacha 1,7 barobar kengaygani qayd etildi. O‘rtacha o‘sish Andijon, Namangan, Farg‘ona va Samarqand viloyatlarida kuzatildi.
Ushbu hududlarda bitimlar hajmining o‘sishi paxta tolasi, texnik urug‘lar, qurilish va maishiy materiallar, dizel yoqilg‘isi, benzin, bug‘doy va boshqalar kabi tovarlarni sotishni ko‘paytirish hisobiga ta’minlanadi.
Umuman olganda, respublikaning deyarli barcha hududlarida tovar birjasida bitimlar hajmining o‘sishi kuzatildi.
Tahlil qilinayotgan davrda 5,4 foiz o‘sish bilan 34 mingga yaqin yangi tadbirkorlik sub’yektlari tashkil etilgani mamlakatimizda ishbilarmonlik faolligi jonlanayotganidan, tadbirkorlik tashabbusi o‘sayotganidan dalolatdir.
Eng ko‘p yangi sub’yektlar Toshkent shahrida ro‘yxatga olingan – deyarli 7 mingta, bu respublika bo‘yicha o‘rtacha ko‘rsatkichdan 2 baravar ko‘pdir.
Shuningdek, Samarqand, Toshkent, Xorazm va Farg‘ona viloyatlarida yangi tadbirkorlik sub’yektlarini tashkil etishning yuqori sur’atlari kuzatildi. Bu mintaqaviy ishbilarmonlik muhitini ijobiy tavsiflaydi va O‘zbekiston iqtisodiy rivojlanishining geografik diversifikatsiyasini aks ettiradi.
Ma’lumot uchun: Hududiy tadbirkorlik faoliyatining muntazam tahlili Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi tomonidan hududlarning iqtisodiy rivojlanishini baholash maqsadida hisoblab chiqiladi va mamlakat iqtisodiyotining mutanosib rivojlanishiga xizmat qiluvchi muhim vosita hisoblanadi.
Izoh qoldirish