Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази Ўзбекистон банк сектори фаолиятини баҳолади

09.04.2024 12:40
379

Йирик банклар тоифасида бир вақтнинг ўзида бешта молия муассасаси ўз ўрнини йўқотди, яна тўрттаси эса ўз мавқеини яхшилади. Пешқадамлар қаторида “Азия Альянс банк” 1 поғонага кўтарилиб, умумий рейтингда учинчи ўринни эгаллади. Кичик банклар тоифасида “Давр Банк” етакчиликни ушбу гуруҳда энг яхши натижа кўрсатган “Универсал Банк”га бой берди.

Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази ҳар чоракда Банк фаоллиги индексини ҳисоблаб чиқади, унинг асосида банклар рейтинги янгиланади. Индекс 31 та тижорат банклари учун ҳисобланади, улардан: 17 таси йирик ва 14 таси кичик банклар.

Тадқиқот хусусий секторнинг банк активларидаги улушининг ўзгаришларини кузатиш, банк секторидаги ислоҳотлар ва трансформация жараёнларининг самарадорлигини баҳолаш мақсадида олиб борилади.

2024 ЙИЛ I ЧОРАКДАГИ БАНКЛАР ФАОЛИЯТИНИНГ АСОСИЙ КЎРСАТКИЧЛАРИ

Банк тизимининг жами активларининг ўсиш суръати секинлашди. 2022-2023 йилларда ушбу кўрсаткич 20-30% оралиғида бўлиб, 2024 йил 1 март ҳолатига 15,4%ни ташкил этди. Банк тизими активлари 648,6 трлн. сўмни, мажбуриятлари эса 549,6 трлн. сўмни ташкил этди.

Банк тизими активларининг 67,4 фоизи, кредит портфелининг 70,1 фоизи – 331,2 трлн. сўм ҳамда депозитларнинг 50,7 фоизи – 120,6 трлн сўм 10 та давлат улуши мавжуд банклар ҳиссасига, қолган қисми 25 та хусусий банклар ҳиссасига тўғри келади.

Давлат банкларида 100 сўмлик кредитга 36 сўм (ўтган йилнинг мос даврида 39 сўм) депозит жалб қилинган бўлса, хусусий банкларда ушбу кўрсаткич 83 сўмни (93 сўм) ташкил қилган.

Йил бошидан буён банк депозитларининг ўсиш суръати секинлашди. Ўтган йилнинг биринчи чорагида банк тизими депозитлари ҳажми 42 фоизга ўсган бўлса, ҳисобот даврида ушбу кўрсаткич 13 фоизни ташкил этди. Бундан ташқари, хорижий валюта депозитлари ўтган йилнинг мос даврида 38 фоиздан 29 фоизга тушди.

Жисмоний шахсларнинг банк тизимидан фойдаланишда фаоллиги ошган. Ўтган йилнинг биринчи чорагида кредит портфелининг 26,5 фоизи жисмоний шахсларга тегишли бўлса, йил давомида уларнинг улуши қарийб 6 ф.б.га ошиб, 32,1 фоизни ташкил этди, юридик шахслар улуши эса мос равишда 73,5 фоиздан 67,9 фоизга қисқарди.

Шу билан бирга жисмоний шахслар депозитлар қолдиғи 6 ф.б.га ўсди ва мос равишда, 36,1 фоизни ташкил этди, юридик шахсларнинг депозитлари қолдиғи 70 фоиздан 63,9 фоизга камайди.

Муаммоли кредитларнинг салмоғи ошди. Ҳисобот даврида, муаммоли кредитлар улуши (90 кундан ортиқ муддатга кечиктирилган кредитлар) 20,9 трлн сўмни, жами кредитлардаги улуши ўтган йилнинг мос давридаги 3,8 фоизга нисбатан 4,4 фоизни ташкил этди

Банк тизимининг капитал монандлик кўрсаткичлари ўзгаришсиз қолган ва минимал талаблардан 1,3 баробаргача юқорилигини кўрсатган.

2024 йилнинг I чорагидаги йирик банклар фаоллиги рейтинги

17 та йирик банклар орасида тўрттаси ўз мавқеини яхшилади. Хусусан, "Халқ банки" умумий рейтингда икки поғонага кўтарилди, яна учта банк - "Азия Альянс банк", "Ипак йўли банк", "Ўзмиллийбанк" - бир поғонага кўтарилди.

Қуйидаги бешта банк умумий рейтингда бир поғона йўқотиб, ўз ўринларини сақлаб қола олмади: “Алоқа банк”, “Ипотека банк”, “Агробанк”, “Инвест Финанc” банк ва “Ҳамкор банк”.

Қолган саккизта банк умумий рейтингда ўз ўринларини сақлаб қолди.

Молиявий воситачилик бўйича (банк депозитларининг кредитларга нисбати, бошқа банк ва давлат олдидаги мажбуриятлари) кўрсаткичи бўйича “Ўзмиллийбанк” рейтингда сўнгги 16 ўринга кўтарилди. Шу билан бирга, яна иккита банк – “Ипак Йўли банки” ва “Агробанк” 1 поғонага, Асака банк 2 поғонага юқорилади.

Молиявий оммабоплик бўйича (ҳар бир филиалга тўғри келувчи мижозлар сони, кредит концентрациялашуви даражаси ва хусусий секторга берилган кредитлар хажми) кўрсаткичи бўйича “Ориэнт Финанс банк” энг сўнгги ўринни сақлаб қолди. 1 поғонага пасайган банклар орасида “Азия Алянс банк”, “Ипак Йўли банки” ва “Ўзсаноатқурилишбанк” бор. Шунингдек, “Инвест Финанс банк” ушбу кўрсаткич бўйича бирданига 4 поғонага тушиши кузатилган.

Аксинча, ушбу кўрсаткич бўйича “Капитал банк”, “Халқ банки”, “Алоқа банк”, “Ўзмиллийбанк” ва “Бизнесни Ривожлантириш банки” 1 поғонага, “Траст банк” 2 поғонага кўтарилган.

Активлар сифати бўйича рейтингда Ипотека банки 2 поғона йўқотиб, энг сўнгги ўринни эгаллади. Ушбу рейтингда, “Инвест Финанс банк”, “Ориэнт Финанс банк” ва “Бизнесни Ривожлантириш” банки 3 поғонага ҳамда Алоқа банк 5 поғонага ўз ўринларини йўқотишган.

Даромад олиш салоҳияти (соф фоизли даромадлар, соф фоизли даромадларнинг фоизли харажатларига нисбати, фоизсиз даромадлар) кўрсаткичи бўйича “Ипак Йўли банк” 1 поғонага, “Инвест Финанс банк” 2 поғонага, “Алоқа банк” 3 поғонага пасайган.

Биринчи чорак якунларига кўра, йирик банклар умумий рейтингида “Капитал банк” ва Траст банк” яна етакчиликни сақлаб қолди. “Азия Альянс банк” 1 поғонага кўтарилиб, рейтингда 3-ўринни, “Ҳамкор банк” 4-ўринни эгаллади.

2024 йилнинг I чораги учун кичик банклар фаолияти рейтинги

Кичик банклар рейтингида “Давр банк” етакчиликни “Универсал банк”га бой бериб, иккинчи ўринни эгаллади. У кичик банклар орасида ортиқча 2 пункт билан энг яхши натижани кўрсатди. “ТВС банк” ўз фаолиятини яхшилаган ҳолда кучли учликни ёпди.

“Зираат банк” рейтингда бешинчи ўринни эгаллаб, 3 поғонани йўқотди. Мавқеини сезиларли даражада ёмонлаштирган яна бир банк “Мадад Инвест банк” - тўрт балл йўқотди.