O‘zbekiston Respublikasi hududlarida ishbilarmonlik faolligi tahlili har oyda Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi tomonidan tezkor ma’lumotlar asosida (respublikaning barcha sohalari bo‘yicha o‘tkazilgan monitoring, Davlat bojxona qo‘mitasi, DSQ, MB va O‘zRXTB) hisoblab chiqiladi.
Monitoring natijalari shuni ko‘rsatdiki, joriy yilning aprel oyida respublika soliq tushumlari hajmi o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 9,0%ga oshgan.
Jumladan, Jizzax (40,4%), Sirdaryo (34,5%), Toshkent (28,5%), Samarqand (25,8%) va Navoiy (24,6%) viloyatlarida, Qoraqalpog‘iston Respublikasida (15,6%) va Toshkent (19,5% ga) shahrida soliq tushumlarining sezilarli o‘sishi qayd etildi.
Soliq tushumlarining o‘sishiga asosan faoliyat ko‘rsatayotgan korxonalar sonining ko‘payishi ta’sir ko‘rsatdi, ularning soni o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 20%ga oshdi. Soliq tushumlari manbalari bo‘yicha daromad solig‘i 29,9%ga, mol - mulk solig‘i - 35,4%ga va yer solig‘i-24,9%ga oshdi va bu esa oy oxirigacha o‘sishni saqlab qoldi.
Tahlil qilinayotgan davrda bojxona to‘lovlari bo‘yicha tushumlar o‘tgan yilning aprel oyiga nisbatan 21,4%ga oshdi. Bojxona tushumlarining eng katta o‘sishi Surxondaryo (59,7%), Jizzax (34,7%), Samarqand (29,3%), Toshkent (25,2%), Farg‘ona (16,7%) viloyatlarida, shuningdek, Qoraqalpog‘iston Respublikasida (29,5%) va Toshkent (38,9%) shahrida kuzatildi.
Bojxona tushumlarining o‘sishi asosan mahsulot turlari, shu jumladan metallar va ulardan tayyorlangan mahsulotlar, transport uskunalari va butlovchi qismlari, texnik jihozlar, elektr jihozlari va butlovchi qismlar, shuningdek, oziq-ovqat mahsulotlari bo‘yicha o‘tgan yilning shu davriga nisbatan importning qariyb 19,7%ga o‘sishi bilan bog‘liq.
Joriy yil boshidan buyon tovarlar eksporti hajmi 1,2%ga kamaydi. Eksportning eng katta pasayishi Farg‘ona (26,2%), Jizzax (13,4%), Toshkent (10,1%) viloyatlarida, shuningdek, Qoraqalpog‘iston Respublikasida (23,8%) qayd etildi.
Eksport hajmining pasayishi asosan ip-kalava va to‘qimachilik mahsulotlari, meva-sabzavot mahsulotlari va oziq-ovqat mahsulotlari, metallar va ulardan tayyorlangan buyumlar eksportining kamayishi, Qoraqalpog‘iston Respublikasida esa plastmassa va ulardan tayyorlangan buyumlar, shuningdek, ip-kalava eksportining kamayishi bilan bog‘liq.
Eksport hajmining eng katta o‘sishi Sirdaryo (34,5%), Xorazm (29,2%) va Andijon (12,4%) viloyatlarida qayd etildi.
Eksport hajmining o‘sishi oziq-ovqat, sanoat mahsulotlari, kimyoviy moddalar va qishloq xo‘jaligi mahsulotlari eksportining o‘sish sur’atlari bilan izohlanadi.
Tijorat banklari tomonidan berilgan kreditlar hajmi yil boshidan buyon o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 17,3%ga o‘sdi.
Kreditlar berishda Jizzax (74,7%), Navoiy (38,1%), Sirdaryo (35,5%), Qashqadaryo (29,6%), Xorazm (28,4%) viloyatlarida va Toshkent shahrida (21,8%) sezilarli o‘sish qayd etildi.
Tahlil qilinayotgan davrda O‘zbekiston Respublika tovar-xomashyo birjasida tuzilgan bitimlar hajmi 12,1%ga o‘sdi. Birja faolligining sezilarli o‘sishi Sirdaryo (57,9%), Qashqadaryo (49,7%), Samarqand (27,0%) va Andijon (21,7%) viloyatlarida, Qoraqalpog‘iston Respublikasida (33,0%) va Toshkent (10,8%) shahrida kuzatildi.
Ushbu hududlarda bitimlar hajmining o‘sishi bug‘doy uni, bug‘doy, dizel yoqilg‘isi, paxta tolasi, mineral o‘g‘itlar, texnik chigitlar, avtomobil benzini, suyultirilgan gaz, qurilish va xo‘jalik materiallari, shakar, qora va rangli metallarni prokatlash, polietilen va boshqalar kabi tovarlarni sotishni ko‘paytirish orqali ta’minlanadi.
Tahlil qilingan davrda 30 497 ta yangi xo‘jalik yurituvchi sub’yekt tashkil etildi, ularning eng ko‘p soni Samarqand (2 831), Farg‘ona (2 816), Qashqadaryo (2597), Toshkent (2508), Buxoro (2019) viloyatlar va Toshkent shahrida (5750) ro‘yxatga olingan.
Izoh qoldirish