Prezident Xalq qabulxonalari Navoiy viloyatining Zarafshon shahri, Qiziltepa, Navbahor va Karmana tumanlarida sud-huquq masalalari bo‘yicha tashkil qilgan ommaviy qabullar ham adolatni qaror toptirish, egilsa-da, bukilsa-da sinmagan haqiqatlarni e’tirof qilish-u ro‘yobga chiqarishdek chin insonparvarlik amallariga boy bo‘ldi.
Deylik, Ichki ishlar vazirligi mas’ullari bilan avvalgi va bu galgi muloqotlardan so‘ng avval sohadagi xizmatidan nohaq bo‘shatilgan, ayni paytda Navoiy viloyati ichki ishlar boshqarmasi ixtiyorida bo‘lgan kapitan Azamat Bo‘riyevning bir yillik, safdor Jamshid Muhammadiyevning esa 8 yillik sarsongarchiliklari barham topdi. Ular cud qarorlari bilan oqlanib, ichki ishlar vazirining xulosasiga asosan maxsus unvoni bilan oradagi uzilish xizmat muddatiga qo‘shilgan holda ichki ishlar organlariga ishga tiklandi.
Xo‘sh, ular nima uchun xizmatdan bo‘shatilgan edi? Ayblari shunchalik jiddiymidi? Keling, bunga sal batafsilroq to‘xtalaylik.
Asli shofirkonlik kapitan Azamat Bo‘riyev Navoiy viloyatidagi ichki ishlar tizimida 13 yil xizmat qilgan. Viloyatdagi jazoni ijro etish kaloniyalaridan biriga qarashli davlat unitar korxonasida mas’ul lavozimda ishlagan. Bir yil avval o‘tkazilgan xizmat tekshiruvidan so‘ng unitar korxonaga tegishli elektr quvvatini tarqatish qurilmasini ruxsatsiz koloniya hududidan olib chiqib, boshqa joyda saqlagani, o‘ziga nisbatan shubha-gumonlarni keltirib chiqargani uchun ichki ishlar organlari xizmatidan bo‘shatilgan. Uning aytishicha esa o‘sha qurilma kaloniya boshlig‘ining ruxsati bilan koloniyaga katta quvvatli elektr energiyasi tarmog‘i tortish uchun olib chiqilgan, faqat qurilmaga ulanadigan elektr kabellari yetib kelishi kechikkani uchun vaqtincha tayinli joyda bus-butun saqlangan. Shu bois ham Navoiy maxsus prokuraturasi unga nisbatan o‘tkazilgan xizmat tekshiruvi hujjatlari yuzasidan tergovga qadar tekshiruv o‘tkazib, 2020 yil 23 iyulda Azamat Bo‘riyevning xatti-harakatlarida jinoyat alomatlari bo‘lmaganligi sababli jinoyat ishi qo‘zg‘atishni rad etgan. Fuqarolik ishlari bo‘yicha Karmana tumanlararo sudi esa 2020 yil 24 sentyabrdagi hal qiluv qarorida uni ichki ishlar organlari xizmatidan bo‘shatilishi haqidagi buyruqni g‘ayriqonuniy deb topib, ishga tiklash haqida qaror qabul qilgan.
Bu galgi muloqotlardan so‘ng Azamat Bo‘riyevning avvalgi lavozimida ayni paytda boshqa shaxs ishlayotgani uchun u, o‘zining roziligi bilan, hozircha Navoiy shahridagi 2-sonli ichki ishlar bo‘limi navbatchilik qismining katta inspektor navbatchisi lavozimiga tayinlandi. Kapitanlik rutbasi qaytarildi, oradagi bir yillik uzilish xizmat muddatiga qo‘shildi.
2003-2012 yillarda ichki ishlar tizimida ishlagan safdor Jamshid Muhammadiyev tuman ichki ishlar bo‘limi haydovchisi bo‘lgan. Aytishicha, 2012 yili boshlig‘i to‘y qilayotganda do‘kondor do‘sti qanchadir guruch va yog‘ to‘yona qilgan. Bu to‘yonani esa u do‘kondan to‘yxonaga eltib bergan. Keyinchalik o‘sha to‘yona ham pora deb topilib, Jamshid Muhammadiyev jinoyat ishlari bo‘yicha Navoiy viloyat sudining 2013 yil 2 martdagi hukmiga ko‘ra, pora olish-berishda vositachilik qilishda ayblanib, unga 3 yil muddatga axloq tuzatish ishlari jazosi tayinlangan. Kamiga o‘rta ma’lumotli shu oddiy safdor-u haydovchi 2 yil muddatga mansabdorlik va moddiy javobgarlik lavozimlarida ishlash huquqidan ham mahrum qilingan.
Jamshid aka Prezident virtual qabulxonasiga murojaat qildi, ommaviy qabulga kelib Oliy sud va Ichki ishlar vazirligi mutasaddilariga dardini aytdi. Murojaatlaridan so‘ng jinoyat ishlari bo‘yicha Navoiy viloyat sudi kassatsiya instansiyasi sudlov hay’atining 2020 yil 12 maydagi ajrimiga ko‘ra u oqlandi. Fuqarolik ishlari bo‘yicha Karmana tumanlararo sudi 2020 yil 18 noyabrda uni ishga tiklash bo‘yicha hal qiluv qarori qabul qildi. Mana, bugungi ommaviy qabulda safdor Jamshid Muhammadiyev Navoiy shahridagi 4-sonli ichki ishlar bo‘limi navbatchilik qismiga haydovchi sifatida ishga qabul qilindi. Oradagi 8 yillik uzilishuning ham xizmat muddatiga qo‘shildi.
Ha, bugun rahbarlar har bir murojaat ortida bir taqdir borligini ich-ichidan his qilayotgani uchun ham bunday ommaviy qabullarning amaliy natijasi va hayotiy zarurati ortib bormoqda.
Uch kunlik qabullarda Oliy sud mas’ullari viloyat, tuman-shaharlar sudlari bilan birga 251 ta masalani ko‘rib chiqdi. Murojaatlarning qariyb 100 tasiga joyida yechim topildi. Murojaatlar asosida jinoyat ishlari bo‘yicha Zarafshon va Navoiy shaharlari, Uchquduq, Tomdi, Xatirchi, Navbahor, Qiziltepa, Konimex va Karmana tuman sudlari tashkil qilgan sayyor sud majlislarida 65 nafar shaxs jazoni o‘tashdan muddatidan oldin shartli, Nurota, Xatirchi, Qiziltepa, Konimex va Karmana tuman sudlarida esa 6 nafar shaxs sud zalidan ozod qilindi.
Konimex sudida ko‘rilgan jinoyat ishi qilmishlar oqibatlari-yu uni keltirib chiqargan sabablar bilan e’tiborimizni tortdi. Gap shundaki, nurotalik 32 yoshli Eldor Roziqov 2020 yil kuzida konimexlik 30 yoshli Rustam Kirkbanov bilan Qozog‘istondan qo‘y olib kelmoqchi bo‘ladi. “Ishbilarmon”lar bojxona, transport va boshqa xarajatlardan qochib, noqonuniy yo‘lni tanlashadi. Shu sabab Rustam Kirkbanov Konimexning “Boymurod” ovuliga yaqin – tupkaning tubidagi chegara chizig‘i sanalgan simlarning ostidan qo‘shni davlatga o‘tib, 143 bosh qo‘yni sotib olib, ularni o‘sha yoqdagi hamkorlari ko‘magida aylanma yo‘llar bilan yana Konimexga olib o‘tadi. “Xolmurod” ovulidagi otarga qo‘ylar haydab kelinganida esa, tabiiyki, qo‘lga olinadi. Qariyb 7 oy panjara ortida kechgan tergov-surishtiruv jarayonidan so‘ng kuni kecha Konimex tuman sudida ularning ishlari ko‘rib chiqildi.
Albatta, bu qilmish og‘ir jinoyat sirasiga kiradi. Biroq sudda insonparvarlilik va odillik prinsiplariga amal qilinib, ko‘p jihatlar inobatga olindi. Ya’ni ularning ikkisi ham aybiga to‘la iqror-u qilmishiga ming pushaymon bo‘ldi, jinoyatni ochishga faol yordam berishdi, qolaversa, oilasida yagona boquvchi, voyaga yetmagan farzandlari bor, muqaddam jinoyat sodir qilmagan. Yoshlar ittifoqi Rustam Kirkbanovning kelgusida jinoyat sodir qilmasligi, jamiyatga naf keltirishiga kafil bo‘ldi, Eldor Roziqovning mahalladoshlari ham unga yengillik berishni iltimos qilib chiqishdi, ularning yaqinlari ommaviy qabulga kelib, suddan yengillik so‘radi.
Konimex sudida barcha omillar inobatga olinib, ularga hayotini o‘nglab olishi uchun juda katta imkoniyat-u yengillik berildi: Rustam Kirkbanovga qariyb 4 yil 6 oy muddatga ozodlikni cheklash, Eldor Roziqovga esa eng kam ish haqining 321 baravari miqdorida jarima jazosi tayinlanib, ular sud zalidan ozod qilindi.
Ommaviy qabuldagi murojaatlar asosida jinoyat ishlari bo‘yicha Navoiy shahar sudi 12 nafar, Qiziltepa tuman sudi esa 11 nafar shaxsning ozodlikdan mahrum qilish jazosini yengilroq jazo turiga almashtirdi. Jinoyat ishlari bo‘yicha Tomdi, Qiziltepa va Karmana tuman sudlari tomonidan 5 nafar shaxsga oid jinoyat ishi taraflarning yarashganligi munosabati bilan tugatildi. Qabullar doirasida 11 nafar shaxs ma’muriy javobgarlikdan ozod qilindi. Fuqarolik ishlari bo‘yicha sudlar esa murojaatlar asosida 66 ta aliment, 15 ta ish haqi, 16 ta moddiy-ma’naviy zarar, qarz va ta’minot undirish, 25 ta yuridik ahamiyatga ega faktlarni belgilashga oid arizalarni qanoatlantirdi.
Taraflar yarashganligi sababli aliment undirish haqidagi 10 ta sud buyrug‘i bekor qilindi. Ajrashish yoqasiga kelib qolgan 29 ta oila yarashtirilib, voyaga yetmagan 48 nafar farzandlar hayotiga darz ketishining oldi olindi.
Ommaviy qabulga aholi nafaqat ariza-yu shikoyat, balki o‘tgan galgi muloqotlar natijalaridan xursand bo‘lib, rahmat aytish uchun kelishdi. Deylik, shu yil martda Navoiy viloyatida sud-huquq sohasi bo‘yicha tashkil qilingan ommaviy qabulda Sudyalar oliy kengashiga “Gidrogen enerji” chet el korxonasi vakillari o‘z mulkini – umumiy qiymati 3 million yevrodan ziyod vodorod ishlab chiqarish texnologik majmuasini noqonuniy egallashga urinish bo‘layotganidan shikoyat qilgan edi. Murojaatdan so‘ng Karmana tumanlararo iqtisodiy sudida bu ish ko‘rib chiqilib, tadbirkorning buzilgan huquqi tiklandi, sud qarori bilan texnologik majmua qonuniy egasiga qaytarildi. Shu bois ham korxonasi vakillari Sudyalar oliy kengashi va sud mutasaddilariga adolatni qaror toptirgani uchun minnatdorlik bildirdi.
Bosh prokuratura mas’ullari tergov-surishtiruv, sud qarorlari ijrosi, tadbirkorlik, kredit ajratish, doimiy ish bilan ta’minlash kabi masalalardagi 186 ta murojaatning 67 tasiga joyida yechim topdi. Deylik, tadbirkorlik faoliyatini boshlashi yoki yanada rivojlantirishi uchun Navoiy shahrida yashovchi Rustam Norov, Mohigul Isanova, karmanalik Jasur Qudratov, qiziltepalik Jahongir Jamolov, Sherzod Rasulov, zarafshonlik Gulshoda Ravshanova va Gulasal Sodiqova kabi jami 11 nafar fuqaroga imtiyozli kreditlar, navbahorlik 7 ta oilaga esa subsidiya hisobidan issiqxonalar qurib beriladigan bo‘ldi.
Umumlashtirib aytsak, uch kun davomida Navoiy viloyatining barcha hududi aholisi qamrab olingan ommaviy qabullarda 639 nafar murojaatchining 650 ta masalasi ko‘rib chiqildi. Ularning 213 tasi joyida hal etildi, 122 ta murojaat egasiga huquqiy maslahat va tushuntirish berilgan bo‘lsa, 315 ta murojaat nazoratga olindi.
Izoh qoldirish