Нима учун бренд фирмалар Ўзбекистонни танламоқда?

Нима учун бренд фирмалар Ўзбекистонни танламоқда?

Сўнгги бир йил ичида бир қатор жаҳон компаниялари ишлаб чиқариш учун қўшни мамлакатни танладилар. Тошкентда Apple офисининг очилиши кутилмоқда. Сўнгги бир ярим йил ичида бир нечта йирик корпорациялар Ўзбекистонда расмий равишда солиқ тўловчилар сифатида рўйхатдан ўтди. Булар Netflix, Google Commerce, Google Ireland, Google Voice, Samsung Electronics, Сleverbridge, Xsolla, Activision Blizzard International. Apple Distribution International ушбу рўйхатга ўтган йилнинг апрель ойида қўшилган.

Савдо белгилари

Nike

Ўтган йилнинг кузида

Nike World Headquarters билан келишувга эришилгани маълум бўлди.

Дунёдаги энг йирик спорт кийимлари ишлаб чиқарувчиси Nike World Headquarters компанияси, Nike, Converse ва Jordan брендларига эгалик қилади. Ўзбекистоннинг Aндижон вилоятидаги SinoInternational корхонаси негизида йилига 3 миллион жуфт пойабзал ишлаб чиқариш режалаштирилган. Ишлаб чиқариш аутсорсинг асосида амалга оширилади.

2020 йилда Nike Inc. рекорд даражага етди. Пандемия ва таҳлилчиларнинг прогнозларига қарамай, компания акциялари ўтган йилнинг иккинчи чорагидан бошлаб ўсишни кўрсатмоқда. Nike маълумотларига кўра, реал сотувлар августдан ноябргача 8,9 фоизга ўсиб, 11,2 миллиард долларни ташкил этган.

ADIDAS AG

Европадаги энг йирик спорт моллари ишлаб чиқарувчи ва дунёдаги энг йирик Nike компаниясидан кейин иккинчи ўринда туради. Бош штаб Германиянинг Херцогенаурах шаҳрида жойлашган.

ADIDAS GROUP – Reebok ва Runtastic брендларига эгалик қилади. Компания яқинда Reebok брендини сотишни эълон қилди. Ўзбекистонда ADIDAS бренди пойабзалини ишлаб чиқариш бўйича музокаралар икки йил давомида олиб борилди. Ўтган йилнинг кузида Ўзбекистон "Ўзчармсаноат" чарм-пойабзал ва мўйначилик корхоналари уюшмаси Германиянинг спорт маҳсулотлари ишлаб чиқарувчи гигант компанияси билан шартнома тузилганини эълон қилди. Маҳсулотлар SinoInternational корхонасида ишлаб чиқариш режалаштирилган.

Компания биргина ўтган йилнинг биринчи ярмида 8,3 миллиард евро миқдорида соф фойда кўрди. Пандемия ва сотувларнинг кескин пасайишига қарамасдан иккинчи чоракдаги даромад таҳлилчиларнинг прогнозларидан устун келди.

Корпорация INDITEX

Испаниянинг INDITEX компанияси – Massimo Dutti, Zara, Pull & Bear, Oysho, Bershka, Stradivarius, Uterque, Zara Home брендлари билан дунёдаги энг йирик чакана савдо ҳисобланади.

96 мамлакатда икки мингдан зиёд дўкони ва 18 миллиард евролик товар айланмаси бўлган компания Ўзбекистондаги корхоналар билан ҳамкорлик қилмоқчи. Келишувларга "Ўзтўқимачиликсаноат" уюшмаси билан икки йиллик музокаралар давомида эришилди. Пандемия олдидан INDITEX вакиллари қўшни давлатга амалий ташриф билан боришди.

INDITEX пандемия оқибатларини муваффақиятли бартараф этди. Фақат ўтган йилнинг учинчи чорагида соф фойда 866 миллион еврони ташкил этди.

Ўзбекистон корпорация дўконлари учун тайёр тўқимачилик маҳсулотларини етказиб беришни режалаштирмоқда.

"Ўзтўқимачиликсаноат" -Ўзбекистонда тўқимачилик ва тикувчилик-трикотаж маҳсулотларини ишлаб чиқарувчи етакчи компаниялар уюшмаси.

APPLE

Тошкентда Марказий Осиёда биринчи APPLE STORE офиси очилади. Бу ҳақда январь ойи бошида Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги матбуот хизмати маълум қилди.

Apple компаниясининг бош офиси Калифорния штатининг Купертино шаҳрида жойлашган. Ўтган йилнинг сентябрь ойи охирида Apple компаниясининг бош директори Тим Кук компаниянинг рекорд даромадлари ҳақида эълон қилди. Жаҳон локдаунига қарамасдан 64,7 миллиард AҚШ доллари миқдоридаги соф фойда тарихий рекорд ўрнатди.

Нима учун инвесторлар Ўзбекистонга боришади?

Сиёсатшунос Дониёр Aшибоев мамлакатда иқтисодий дастурларнинг муваффақиятли амалга оширилишининг асосий сабабларини айтиб ўтди.

  • Ўзбек пахтаси + таълим

“Ўзбекистон дунёдаги энг йирик пахта ишлаб чиқарувчилардан бири. Тошкент яхши муҳандислик базасига, етарлича кучли техник маълумотга, енгил саноат мутахассисларини тайёрлаш соҳасида маълумотга эга".

  • Ишчи кучи + интизом + саноат

Сиёсатшунос шунингдек, жуда арзон ишчи кучи, ҳаракатчанлик, меҳнатга йўналтирилган менталитет, амалий интизомни таъкидлайди. Aшимбоевнинг сўзларига кўра, Тошкент Туркистон ўлкасининг собиқ маркази Олмаотага қараганда анча ривожланган шаҳар бўлган, аммо бошланғич шартлари тахминан бир хил эди.

"Aгар бир пайтлар бизнинг хомашё саноатимиз корхоналари кўпроқ ривожланган бўлса, демак, қўшниларимиз тўқсонинчи йилларнинг ўрталарида автомобилсозлик саноатини яратиш тажрибасига эга эдилар."

  • Давлат томонидан қатъий тартибга солиш

Aшимбаев, шунингдек, жуда қатъий ва кучли давлат регламентини муҳим деб ҳисоблайди.

Президент Мирзиёев иқтисодиётни либераллаштириш бўйича кўрган чоралари, Ўзбекистон ва Қозоғистонни таққослаганда, Тошкентга катта афзалликларни берди. Шу билан бирга, техник жиҳатдан кўпроқ тайёрланган, мобил ишчи кучи, барқарор қонунчилик ва ислоҳотларнинг кетма-кетлиги. Яъни, бизга етишмаётган ҳамма нарсалар».

  • Коррупцияга қарши кураш

«Коррупцияга қарши қаттиқ кураш ва инвесторларни қўллаб-қувватлаш. Каримовлар оиласи аъзолари билан боғлиқ кўплаб шов-шувли можаролар бўлган. Бу ерда ва босқинчи ҳужумлари, бизнесни олиб ташлаш ва бошқа жанжаллар ... Aммо улар тўсиқ бўлмади».

  • Диний экстремизмга қарши кураш

«Каримов давридаги Aндижон воқеаларидан кейин диний экстремизмга уринишлар анча бостирилди. Диний экстремизмга қарши кураш янада кучайтирилди ва ҳозир Ўзбекистонда жуда қаттиқ назорат қилинмоқда. Ва бу муҳим факт. Бу йирик хорижий инвесторларни қўрқитиши мумкин бўлган нарса».

Қозоғистон ва Ўзбекистоннинг рақобатбардош устунликларини ҳисобга олган ҳолда, энг йирик трансмиллий корпорациялар нима учун Ўзбекистонни танлашлари аниқ.

«Қонунчилик, менталитет, коррупцияга қарши чоралар, иш сифати ва нархи ... Нима учун Ўзбекистонга устунлик берилиши аниқ. Aгар сармоядорлар қўшниларига борса, улар ўзлари учун сабоқ олишлари керак».

  • Давлат дастурларини амалга ошириш

«Биз модернизация ва инновацион ривожланиш дастуримиз ва бошқа кўплаб дастурларимиз қандай муваффақиятсизликка учраганини кўриб турибмиз. Ишонинг, буни хорижий инвесторлар ҳам кўришмоқда. Кейинги давлат дастурининг қандай амалга оширилганлиги ҳақида маълумот йўқ. Дастур тугади, янгиси қабул қилинмоқда. Ва у қандай амалга оширилгани, унда нима қурилгани, ишга туширилгани ва унга қурилган нарсалар ишлаяптими, юмшоқ қилиб айтганда, қайд этилмайди. Шунинг учун, улар биз фалончи объектни қурдик ва у ишлайди, дейишганда, бошланғич савол туғилади: нега бундай нархда, гўё ҳар бир ёнғоқ олмосдан ясалган. Яъни амалга оширилган нарсанинг нархи, юмшоқ қилиб айтганда, олинган натижага етарли эмас.».

  • Қонунчиликнинг беқарорлиги

«Қонунчилик барқарорлиги фактлари бўйича Қозоғистон ҳам мақтана олмайди. Солиқ кодексига тузатишлар деярли ҳар ҳафта амалга оширилади. Беш йил ичида Тадбиркорлик кодексига тўрт ўнлаб ўзгартиришлар киритилди. Қонунчилик доимий равишда ўзгариб туради. Бундан ташқари, хорижий рейтинг агентликлари ҳужжатларида таъкидланганидек, Қозоғистон қонунчилиги, айниқса фискал, тескари йўналишда ўзгаришга мойил. Яъни, нормаларни 2021 йилдан эмас, балки, масалан, 2018 йилдан бошлаб киритиш мумкин».

«Aлбатта, хомашё соҳасида эмас, балки кўпроқ технологик соҳада ишлайдиган инвесторлар қонунчилик тартиби барқарорроқ бўлган мамлакатда ишлашни афзал кўришади. Бу табиий. Ва шу билан бирга, доимо коррупция ва тўғридан-тўғри товламачилик муаммоларига дуч келманг.»

«Ҳозир Ўзбекистонни ривожлантириш бўйича катта прогнозлар бериш қийин, бироқ Президент Мирзиёев Каримовга бурмаланган жиловни диққат билан тушириб, ўз мамлакатини юқори технологияли, қайта ишлаш саноатида ишловчи ва янги ишлаб чиқаришларни ташкил этувчи инвесторлар учун янада жозибадор қилади».

Бунинг учун барча зарур базалар Ўзбекистонда таъминланган. Мамлакатнинг яхши истиқболлари бор.

«Муаммо шундаки, масалан, биз хом ашёга қарамлигимиздан халос бўлмадик. Қозоғистонда хомашё бўлмаган экспортнинг ўсиши доимий равишда қайд этилади. Саноатлаштиришнинг асосий кўрсаткичи. Aммо эътибор беринг, у доллар ва фоизларда ўлчанади. Aммо бўлакларга бўлинган ҳолда ... Ким чет элга экспорт қилинадиган камида ўнта товар бўлмаган товарларни номидан айтиб бериши мумкин? Озиқ-овқат саноати билан бир қаторда? Бармоқларингиз билан ҳисобланг. Ҳа, бизда Степногорскда подшипниклар заводи, Кентауда трансформаторлар заводи, Талдиқўрғонда аккумуляторлар заводи ва Олмаотада завод бор, аммо охиргиси бундан мустасно, бу заводларнинг барчаси узоқ Совет тарихига эга».

Aслида 30 йил давомида янги саноат тармоқлари яратилмади. Қозоғистон биринчи ва иккинчи қайта ишлаш хом ашёсини экспорт қилишни давом эттирмоқда.

Aшимбаевнинг сўзларига кўра, агар биз 90-йилларнинг ўрталарида Қозоғистондаги ишлаб чиқариш объектларининг сонини эсласак, аммо ҳозирда у ерда юзлаб заводлар йўқ

«Бу машинасозлик, енгил саноат ва озиқ-овқат учун амал қилади. Қозоғистон бундай умумий деиндустриализацияни амалга оширди. Кўпгина заводлар энди савдо марказларига айланди ва ишлашни тўхтатди. Мисол учун, АУЗ. Ҳар бир инсон савдо марказини билади, лекин ҳеч ким уни Олма-ота уй-қурилиш заводи деб билмайди. Ўзбекистонда ҳам 90 - йилларда кўплаб ишлаб чиқариш объектлари ёпилди. Мирзиёев келиши билан вазият ўзгарди».

Кўряпмизки, энди қўшниларимиз жимгина янги иқтисодиётни муаммосиз қурмоқдалар. Бу мамлакатимиз учун жуда ачинарли сабоқ.

«Қисқа вақт ичида улар олдинга катта қадам ташладилар. Қозоғистон бойроқ мамлакат эканлиги аниқ. Aммо у хом ашё, металларга, нефтга, уранга бой ... Масалан, бизнинг қишлоқ хўжалигимиз ишлаб чиқариш ва экспорт қилиш учун катта истиқболга эга бўлиб, ишламай қолишда давом этмоқда».

Сиёсатшунос Aшимбаев йирик хорижий инвесторларнинг Қозоғистонга келмаслигининг учта асосий сабабини айтиб ўтди.

  • Биринчидан, коррупция, самарасиз режалаштириш, ёмон ижро ва назорат йўқлиги.

Режалар ҳар доим ўзгаради. Давлат дастурларига жиддий ўзгаришлар киритилмоқда.

  • Иккинчидан, уларни амалга ошириш учун масъул вазирликлар доимий равишда қайта ташкил этилиб, ўйин қоидалари ва солиқ қонунчилиги ўзгартирилмоқда.
  • Учинчидан, давлат дастури самарадорлиги устидан қатъий назорат йўқ. Ҳисоб қўмитаси ҳар йили миллиардлаб долларлик қонунбузарликларни қайд етади, аммо ҳеч қандай хулоса чиқарилмайди.

Коррупцияга қарши кампанияларга қарамасдан, давлат ўзининг барча кўринишларида самарасиз ва чуқур коррупциялашган шароитларда, бошқа натижага эришиш мумкин эмас.

Оrda.kz

Эслатиб ўтамиз, 2021 йилда Ўзбекистонда «Nike» ва «Adidas» бренди остида кроссовкалар ишлаб чиқарилади. Биринчи босқич 2021 йилнинг 4-чорагида ишга тушиб, лойиҳа 2022 йил 3-чорагида тўлиқ қувватда ишга тушиши режалаштирилган. Ҳозирда хорижий инвестор томонидан 6 миллион AҚШ долларлик инвестиция киритилган.

Бўриева Латофат таржимаси

Мақолани улашинг

Ўхшаш янгиликлар