Infografika: O‘zbekiston-Xitoy savdo-investitsiyaviy hamkorligi

O‘zbekistonning Xitoy bilan savdosi

Xitoy O‘zbekistonning yetakchi savdo hamkorlaridan biri va O‘zbekiston iqtisodiyotining yetakchi investoridir.

Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi tahlili shuni ko‘rsatadiki, keyingi yillarda O‘zbekiston va Xitoy o‘rtasidagi savdo-iqtisodiy va sarmoyaviy hamkorlik jadal rivojlanib, hamkorlikning yangi yo‘nalishlarini qamrab olgan.

2017-2022 yillarda o‘zaro tovar ayirboshlashning umumiy hajmi 4,7 milliard dollardan (2017 yilda) 8,9 milliard dollargacha (2022 yilda 2021 yilga nisbatan o‘sish – 19,9 foiz) 1,9 barobar oshdi.

O‘zbekistonning Xitoyga eksporti 2017 yilda 2,0 milliard dollardan (2022 yilda) 2,5 milliard dollarga (2022 yilda) qariyb 1,3 barobar, import 2017 yildagi 2,7 milliard dollardan 2022 yilda 6,4 milliard dollargacha 2,4 barobar oshdi.

2022 yilda O‘zbekistonning Xitoyga eksport qilinadigan asosiy tovarlari meva-sabzavot (5 foiz), tabiiy gaz (35 foiz), ip-kalava va ipak (11 foiz), mis va undan tayyorlangan buyumlar (14 foiz), plastmassa va ulardan tayyorlangan buyumlar (2%) bo‘ldi.

2022 yilda Xitoydan import qilingan mahsulotlarning asosiy qismini mashina va uskunalar (46%), transport vositalari (10%), plastmassa, kauchuk va ulardan tayyorlangan buyumlar (10%), temir, metall va ulardan tayyorlangan buyumlar (6%) tashkil etdi.

Investitsiyaviy hamkorlik

Xitoyning to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalari O‘zbekistonning boshqa yetakchi hamkorlari kapitali bilan bir qatorda O‘zbekiston iqtisodiyotining qator tarmoqlarida ham faol ishtirok etmoqda.

2017 yildan buyon Xitoyning O‘zbekiston iqtisodiyotiga kiritgan sarmoyasi 5 barobar oshib, 12 milliard dollarga yetdi.

2022 yil yakunlariga ko‘ra Xitoyning investitsiyalari 1,67 milliard dollarni (to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiya – 739 mln dollar), 2023 yil yanvar-sentyabr oylarida Xitoyning O‘zbekistonga investitsiyalarining umumiy hajmi 2,22 milliard dollarni (to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiya – 1,01 milliard dollar) tashkil etdi.

Investitsiyaviy hamkorlik yo‘nalishlari: energetika, shu jumladan qayta tiklanadigan energiya, neft-gaz, kimyo, yengil, avtomobilsozlik, elektrotexnika, qurilish materiallari ishlab chiqarish, telekommunikatsiya, sog‘liqni saqlash, farmatsevtika, qishloq xo‘jaligi va boshqalar.

Bugungi kunda O‘zbekistonda Xitoy kapitali ishtirokidagi 2125 korxona mavjud bo‘lib, bu 6 yil avvalgidan 2,5 baravar ko‘pdir. Bu O‘zbekistonda mavjud bo‘lgan chet el kapitali ishtirokidagi barcha kompaniyalar umumiy sonining 15 foizini tashkil etadi. O‘tgan yilning atigi 11 oyida Xitoy kapitali ishtirokida 605 ta yangi korxona tashkil etildi.

O‘zbekiston bozorida Xitoyning "Huawei", "ZTE", "Wenzhou Jinsheng Trading", "SP Peng Sheng", "Sinotruk", "Heng Bang Textile Central Asia" va boshqa yirik kompaniyalari o‘z faoliyatini amalga oshirmoqda.

Yaqinda "BYD" gibrid avtomobillarini yig‘ish bo‘yicha qo‘shma korxona tashkil etildi. Pengsheng sanoat parki faoliyat ko‘rsatmoqda. Dorivor moddalarni sintez qilish uchun O‘zbekiston-Xitoy tibbiyot texnoparki barpo etilmoqda.