Жорий йилнинг 27 август куни Тошкентда "Ўзбекистон ва Озарбайжон: ўзаро манфаатли ҳамкорликнинг янги истиқболлари" мавзусида гибрид форматда конференция бўлиб ўтди. Тадбирда икки мамлакатнинг етакчи таҳлил марказлари ва илмий-тадқиқот институтлари, томонлар вазирлик ва идоралари, дипломатик корпус вакиллари иштирок этди.
Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази (CERR) директор ўринбосари Муҳсинжон Холмуҳамедов маъруза қилди.
Эксперт Озарбайжон Жанубий Кавказда жадал ривожланаётган давлат эканини қайд этди. Мамлакатимиз сиёсий, иқтисодий, энергетика, транспорт-коммуникация, фан ва маданият соҳаларида улкан муваффақиятларга эришмоқда. У жаҳон миқёсида муносиб обрў-эътиборга эга бўлиб, халқаро кун тартибидаги кўплаб долзарб масалаларда муҳим ўрин тутади. Ўзбекистон Озарбайжон билан муносабатларга, биринчи навбатда, савдо-иқтисодий ва инвестициявий ҳамкорликни мустаҳкамлашга устувор аҳамият беради.
Эксперт ўзаро товар айирбошлаш ҳажмини ошириш истиқболлари ҳақида гапирар экан, Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази ҳисоб-китобларига кўра, мамлакатлар ўртасидаги товар айирбошлаш барқарор ўсиб бораётганини таъкидлади. 2016-2023 йиллар давомида унинг ҳажми 11 бараварга, 21,5 миллион доллардан (2016 йилда) 236,2 миллион долларга (2023 йилда), экспорт 8,2 бараварга, 16,3 миллион доллардан 133, 4 миллион долларга, импорт 19,8 баробарга, 5,2 миллион доллардан 102 миллион долларга ошди.
2023 йилда экспорт таркибида: тўқимачилик маҳсулотлари – 23%; машина ва транспорт ускуналари - 20%; рангли металлардан тайёрланган маҳсулотлар – 14%; озиқ-овқат маҳсулотлари – 12%, электротехника ва маиший техника – 11%, турли тайёр маҳсулотлар – 5%; кимёвий маҳсулотлар - 2,5%; хизматлар – 6,4%.
Импорт таркибида: енгил автомобиллар ва транспорт ускуналари (шу жумладан, самолётлар – бир марталик импорт) – 48%; мис рудалари ва концентратлари – 13%; алюминий - 11%; озиқ-овқат маҳсулотлари - 7%; кимёвий моддалар - 4%; нефт маҳсулотлари – 3,1%; тайёр маҳсулотлар – 1,7%; хизматлар - 8%.
2024 йилнинг январь-июль ойларида 2023 йилнинг шу даврига нисбатан Ўзбекистоннинг Озарбайжон билан товар айирбошлаш ҳажми 15,1 фоизга камайиб, 120,4 миллион долларни ташкил этди, экспорт ҳажми 1,3 бараварга ошиб, 72,8 миллион доллардан 97,4 миллион долларни ташкил этди, импорт 2023 йилдаги 69 миллион доллардан 2024 йилда 23 миллион долларга камайди.
Инвестиция-кооперация ҳамкорлиги ҳақида гап кетганда, 2024 йил 1 август ҳолатига кўра Ўзбекистонда Озарбайжон капитали иштирокидаги 239 та корхона фаолият юритаётгани қайд этилган бўлса, 2017 йилга нисбатан (71 та) уларнинг сони 3,4 баробарга ошган. Озарбайжон капитали бўлган корхоналар машинасозлик ва металлга ишлов бериш, енгил саноат, озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқариш, уй-жой қурилиши, хизмат кўрсатиш соҳаларида фаолият юритадилар. Шундай қилиб, 2023 йилда Озарбайжоннинг Ўзбекистонга инвестициялари ҳажми 21,3 миллион долларни ташкил этди (2022 йилда - 12,7 миллион доллар). Ўзбекистонда Озарбайжондан тўпланган инвестицияларнинг умумий ҳажми 84,8 миллион долларни ташкил этди.
"Ўзбекистонда ушбу соҳада ҳамкорликни янада кенгайтириш манфаатдор. Марказимизнинг ҳисоб — китобларига кўра, Ўзбекистон ва Озарбайжон ўртасидаги иқтисодий ҳамкорлик нуқтаи назаридан Ўзбекистоннинг Озарбайжонга экспорти ҳажми Ўзбекистоннинг ташқи бозорларга экспорт қилаётган маҳсулотларини учинчи мамлакатлардан Озарбайжон импортини алмаштириш ҳисобига оширилиши мумкин", - дея таъкидлади М. Холмуҳамедов.
Мамлакатлар ўртасида туризм салоҳиятини ривожлантириш истиқболлари ҳақида гап кетганда, Озарбайжоннинг етакчи сайёҳлик компаниялари билан қўшма туристик маҳсулотларни ишлаб чиқиш, шунингдек, даволаш-соғломлаштириш туризмини ривожлантириш бўйича ҳамкорликни йўлга қўйиш ва икки мамлакат санаторий мажмуаларига паритет асосида қўшма саёҳат дастурини ишга тушириш ҳақида ўйлаш муҳим аҳамиятга эга экани таъкидланди.
Хулоса қилиб айтганда, эксперт мамлакатлар ўртасидаги муносабатларда иқтисодий ҳамкорликни кучайтириш орқали амалга оширилиши мумкин бўлган катта фойдаланилмаган салоҳият мавжудлигини таъкидлади, бу эса янги иш ўринлари яратиш ва инфратузилмани ривожлантиришга ёрдам беради ва натижада ҳар икки мамлакат аҳолисининг турмуш даражасини сезиларли даражада оширади.
Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази
Жамоатчилик билан алоқалар бўлими
Изоҳ қолдириш