Қашқадарё вилоятининг 2021 йил якунлари бўйича ташқи савдо айланмаси

Қашқадарё вилоятининг 2021 йил якунлари бўйича ташқи савдо айланмаси

2021 йилда Қашқадарё вилоятининг ташқи савдо айланмаси 607,9 млн.долларни (2020 йилга нисбатан 112,1%), экпорт ҳажми 240,3 млн.долларни (39,5%), импорт ҳажми 367,6 млн.долларни (60,5%) ташкил қилган.

Ташқи савдо айланмаси бўйича Туркия (20,8%), Хитой Халқ Республикаси (19,6%), Россия (16,3%), Швейцария (7,6%), Қозоғистон (6,1%) вилоятнинг энг юқори улушга эга ҳамкор давлатлари ҳисобланади.

1-расм. 2021 йилнинг январ-декабрь ойларида Қашқадарё вилояти ташқи савдо айланмасида туман (шаҳар)лар улуши (%)

Қарши (19,4%), Нишон (15,1%), Касби (11,0%), Миришкор (8,7%) туманлари ва ва Қарши шаҳри (8,2%) вилоят ташқи савдо айланмасида энг кўп улушга эга. Бу жиҳатдан энг кам улушни ташкил этувчи ҳудудлар Шаҳрисабз шаҳри (1,2%), Муборак (1,4%) ва Чироқчи (1,9%) туманлари ва Шаҳрисабз шаҳри (2,6%) ҳисобланади.

Экспорт

Жаҳон бозорида айрим турдаги хом-ашё ресурслари нархининг ошиши, ҳукумат томонидан экспортни рағбатлантириш бўйича олиб борилаётган чора-тадбирлар натижасида 2021 йил давомида вилоятда экспорт ҳажми 2020 йилга нисбатан 123,0%га ошган. Экспортнинг 53,9%и тармоқ корхоналари (2020 йилда - 69,4%), 46,1%и ҳудудий корхоналар (2020 йилда - 30,6%) томонидан амалга оширилган.

Экспорт таркибида калава ипнинг улуши - 60,7%, мева-савзавот маҳсулотлари – 17,9%, тўқимачилик маҳсулотлари – 7,4%, пластмасса ва ундан тайёрланган буюмлар -4,3%, фармацевтика маҳсулотлари -1,8%, металлар ва улардан тайёрланган буюмлар -1,7% ва бошқа маҳсулотлар -6,3%ни ташкил қилган.

2021 йил давомида алоҳида товар белгилари бўйича металл ва ундан тайёрланган буюмлар экспорти – 13,7 баробар, транспорт ва унинг эҳтиёт қисмлари - 9,9 баравар, табиий қазилмалар - 3,9 баравар, керамика буюмлари - 3,4 баравар, насослар – 2,7 баравар, гигиена воситалари - 2,6 баравар, калава ип - 1,8 бараварга ошган.

2-расм. 2021 йилда Қашқадарё вилояти экспортида улуши энг юқори бўлган давлатлар (%да)

Экспорт ҳажмини давлатлар кесимида таҳлил қиладиган бўлсак, 2021 йилда вилоят экспортида улуши энг юқори бўлган давлат сифатида, Туркияга - 75,9 млн.доллар (жами экспортдаги улуши - 31,6%), Россияга - 38,2 млн.доллар (15,9%), Хитой Халқ Республикасига – 32,3 млн.доллар (13,4%), Покистон Ислом Республикасига – 18,5 млн.доллар (7,7%), Қозоғистонга – 15,8 млн.доллар (6,6%) миқдорида маҳсулотлар экспорт қилинган. Шунингдек, Эрон Ислом Республикаси, Қирғизистон, Польша, Украина, Афғонистон давлатларининг вилоят экспортида улуши юқоридир.

3-расм. 2021 йил якуни бўйича Қашқадарё вилояти экспортида туман (шаҳар)лар улуши (%)

Экспорт таркибида улуши энг юқори ҳудудлар Қарши (27,3%), Косон (13,9%), Касби (13,4%), Яккабоғ (6,5%), Ғузор (6,4%) туманлари ҳисобланади. Шаҳрисабз шаҳри (0,8%), Муборак (1,7%), Деҳқонобод (2,1%), Чироқчи (2,7%), Нишон (3,1%) туманлари улуши энг паст ҳудудлар саналади.

Импорт

2021 йил давомида Қашқадарё вилоятида амалга оширилган импорт ҳажми 367,6 млн.долларни ташкил қилиб, 2020 йилга нисбатан 106,0%га ошган.

Импортнинг 18,7%и тармоқ корхоналари (2020 йилда 29,9%), 81,3%и ҳудудий корхоналар (ўтган йилнинг ушбу даврида 70,1%) томонидан амалга оширилган.

Импорт таркибидаги технологик асбоб ва ускуналарнинг улуши -44,5%, металлар ва улардан тайёрланган буюмлар – 14,0%, электротехника ва унинг қисмлари – 6,2%, кимё саноати маҳсулотлари - 5,9%, насос – 4,7%, тирик ҳайвонлар ва уларнинг қисмлари - 4,5%, бошқа маҳсулотлар - 20,1%ни ташкил қилган.

2021 йил давомида алоҳида товар белгилари бўйича керамика буюмлари импорти – 2,8 баравар, дарахт, ўсимликлар – 2,2 баравар, тирик ҳайвонлар ва уларнинг қисмлари – 1,8 баравар, озиқ-овқат маҳсулотлари – 1,15 бараварга ошган.

4-расм. 2021 йил якуни бўйича Қашқадарё вилояти импортида улуши энг юқори бўлган давлатлар (%да)

Хитой Халқ Республикаси (23,6%), Россия (16,5%), Туркия (13,7), Швейцария (12,6%), Қозоғистон (5,8%) давлатларининг вилоят импортида улуши юқоридир. Шунингдек, Германия, Корея, Ҳиндистон, Италия, Украина давлатлари маҳсулотлари вилоят импортида юқори аҳамиятга эга.

Шуни таъкидлаш лозимки, вилоятдаги тўқимачилик кластерлари томонидан технологик асбоб-ускуналари импорти ҳисобидан Швейцария вилоятдаги энг юқори улушга эга бўлган импортёр-мамлакатлардан бирига айланган.

Маълумот учун: 2020 йил давомида Қашқадарё вилоятига Швейцариядан 1,7 млн.доллар (жами импортдаги улуши 0,3%) миқдорида маҳсулотлар импорт қилинган бўлиб, 2021 йилда ушбу давлатдан амалга оширилган импорт хажми 46,5 млн.долларга етган.

5-расм. 2021 йил якуни бўйича Қашқадарё вилояти импортида туман (шаҳар)лар улуши (%)

Импорт таркибида улуши энг юқори ҳудудлар Нишон (23,0%), Қарши (14,3%), Миришкор (12,1%), Китоб (10,9%) туманлари ва Қарши шаҳри (10,5%) ҳисобланади. Шаҳрисабз шаҳри ва Чироқчи (1,4%), Шаҳрисабз (1,3%), Муборак (1,2 %), Қамаши (0,9%) туманлари улуши энг паст ҳудудлар саналади.

Анвар Қобилов

Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази

Қашқадарё филиали Сектор мудири

Мақолани улашинг

Ўхшаш янгиликлар