«Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида» ги қонун лойиҳасининг янги таҳрири эълон қилинди

Қонунчилик палатаси сайтида «Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида» ги қонун лойиҳаси (янги таҳрири) эълон қилинди. Ҳужжат Адлия вазирлиги томонидан манфаатдор вазирликлар ва идоралар билан биргаликда ишлаб чиқилган. Амалдаги қонун 1998 йил май ойида қабул қилинган.

Янги таҳрирдаги қонун лойиҳаси 6 боб ва 49 та моддадан иборат (амалдагисида — 23) ва бир қатор ўзгартиришларни ўз ичига олади. Унда «диний таркибий материаллар», «ноқонуний диний фаолият», «диний ташкилот» ва бошқа шу каби тушунчаларга таъриф берилган. Шунингдек, унда виждон эркинлиги соҳасидаги давлат сиёсатининг асосий йўналишлари ва тамойиллари ҳамда ушбу соҳадаги ваколатли давлат органларининг ваколатлари баён этилган.

Мамлакатда «жамоат тартиби, ҳаёти, соғлиғи, ахлоқи, ҳуқуқлари ва эркинликларини таъминлаш мақсадида» ҳужжат бўйича қуйидагиларга йўл қўйилмайди:

• конституциявий тузумни зўрлик билан ўзгартиришда, Ўзбекистоннинг ҳудудий яхлитлигини, суверенитетини бузишда, фуқароларнинг конституциявий ҳуқуқлари ва эркинликларини таҳқирлашда, урушни, миллий, ирқий, этник ёки диний адоватни тарғиб қилишда, фуқароларнинг соғлиғи ва ахлоқига зарар етказишда, фуқаролик келишувини бузишда, туҳмат, беқарор вазиятларни тарқатишда диндан фойдаланиш. Уйдирмалар, аҳолида ваҳима қўзғатиш ва шахсга, жамият ва давлатга қарши ҳаракатлар қилиш;
• ноқонуний диний фаолият ва жиноий ёки бошқа худбин мақсадларни кўзловчи диний ташкилотлар фаолияти;
• вояга етмаганларни диний ташкилотларга ота-оналар ёки уларнинг ўрнини босувчи шахслар томонидан уларнинг иродасига, хоҳишларига қарши жалб қилиниши;
• жамиятдаги динлараро тотувлик ва диний бағрикенгликни бузишга ёрдам берадиган ҳар қандай миссионерлик ва прозелитизм ҳаракатлари;
• диний таълимотни хусусий равишда ўргатиш, ўз фарзандларига ота-оналар ёки уларнинг ўрнини босувчи шахслар томонидан диний амалиёт ва одоб-ахлоқ асосларига ўргатиш бундан мустасно.

Қонун лойиҳаси диний ташкилотни рўйхатдан ўтказиш тартибига ўзгартиришлар киритади. Бу, хусусан, қуйидагиларни талаб қилади:

• 18 ёшга тўлган, камида 50 кишининг ташаббуси билан диний ташкилот тузилган Ўзбекистон фуқароларининг имзолари бўлган ҳужжат;
• Таъсис мажлисининг диний ташкилотни ташкил этиш, унинг уставини тасдиқлаш ва бошқарув органларини сайлаш тўғрисидаги маълумотларни ўз ичига олган қарори;
• давлат тилидаги диний ташкилотнинг устави;
• диний ташкилотни тузиш ташаббускорлари ва унинг бошқарув органи аъзолари тўғрисидаги маълумотлар;
• диний ташкилот раҳбарининг диний маълумотга эга эканлигини тасдиқловчи ҳужжат;
• Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмитанинг розилик хати;
• почта алоқаси манзили сифатида фойдаланилиши керак бўлган диний ташкилот кўчмас мулкининг шаҳарсозлик нормалари, ёнғин хавфсизлиги қоидалари ва санитария-гигиена стандартлари талабларига мувофиқлиги тўғрисида хулоса илова қилинган ҳолда маҳаллий давлат ҳокимияти органларидан (Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари) кафолат хати.

Қонуннинг амалдаги таҳририга кўра, диний ташкилотни рўйхатдан ўтказиш учун камида 100 кишидан иборат Ўзбекистон Республикаси фуқаролари томонидан имзоланган диний ташкилот тузилиши ҳақида илтимоснома (1), диний ташкилотнинг низоми (2), таъсис йиғилишининг баённомаси (3), ташкил этилаётган диний ташкилотнинг жойлашган жойини тасдиқловчи ҳужжат (4) ва давлат божи тўланганлигини тасдиқловчи ҳужжатларни (5) тақдим этиш лозим.

Шунингдек, лойиҳада диний ташкилотнинг марказий бошқарув органида ва алоҳида диний ўқув муассасасида рўйхатдан ўтиш тартиби белгиланди.

Бундан ташқари, ҳужжатда диний ташкилотни рўйхатдан ўтказишни рад этиш учун асослар аниқ кўрсатилган. Улар орасида — тузилаётган ташкилот диний ташкилот деб тан олинмаган, тақдим этилган таъсис ҳужжатларида атайлаб нотўғри маълумотлар мавжуд бўлган ҳолатлар ҳам бор.

Қонун лойиҳасида диний фанларни ўқув дастурларига киритишни тақиқлаш диний таълим муассасаларига тааллуқли эмаслиги аниқланди. Бундан ташқари, фуқароларнинг жамоат жойларида диний кийимларда кўринишини олдини олиш тўғрисидаги норма қонундан чиқариб ташланди.

Адлия вазирлиги матбуот хизмати лойиҳада белгиланган қоидалар Ўзбекистоннинг халқаро шартномалари талабларига тўлиқ жавоб беришини таъкидлади. Лойиҳани ишлаб чиқишда вазирлик қўшимча қилди, халқаро ҳуқуқ нормалари, ривожланган хорижий мамлакатларнинг бу борадаги тажрибаси ўрганилди, таҳлил қилинди ва фойдаланилди, халқаро экспертларнинг фикрлари ҳисобга олинди.