Karantin cheklovlarining yumshatilishi va hukumat tomonidan iqtisodiyotni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan keng ko‘lamli chora-tadbirlar iqtisodiy o‘sishning ijobiy sur’atlarini saqlab qolishga imkon berdi.
O‘zbekistondagi iqtisodiy vaziyat yaxshilanishda davom etmoqda, bu yanvar oyida korxonalar o‘rtasida o‘tkazilgan so‘rov natijalari bilan tasdiqlangan bo‘lib, bu ishbilarmonlik muhitining holatini baholash, bu esa o‘zbek ishbilarmon doiralarida kayfiyatni aks ettiradi.
Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi (Markaz) joriy yilning yanvar oyida o‘z bizneslarini rivojlantirish istiqbollarini qanday baholashlarini bilish uchun mamlakatimizdagi 1005 korxona bilan so‘rov o‘tkazdi.
Korxonalarni o‘rganish ikki yo‘nalishda olib borildi: biznesning hozirgi holatini sifatli baholash va tadbirkorlarning keyingi 2-3 oy ichida o‘z bizneslarini rivojlantirish istiqbollariga bo‘lgan umidlari.
2021 yil yanvar oyidagi biznesning hozirgi holati ko‘rsatkichi 50 punktni tashkil etdi va o‘tgan oyga nisbatan 17 punktga o‘sdi, bu tadbirkorlar o‘z biznesining joriy holati bilan bog‘liq ishbilarmonlik kayfiyati o‘rta darajacha ijobiy ekanligini anglatadi.
Xususan, joriy yilning yanvar oyida qishloq xo‘jaligi sohasidagi hozirgi holat ko‘rsatkichi pandemiya boshlanganidan beri rekord 45 pog‘onaga ko‘tarildi; qurilish sohasida o‘sish 30 punktni tashkil etdi; shuningdek sanoat sohasi 4 punktga o‘sishni qayd etdi; xizmatlar 3 punktga eng kichik o‘sishni ko‘rsatdi.
Tahlillar shuni ko‘rsatdiki, so‘rovda qatnashgan 1005 korxonadan 38 foizi o‘z biznesining hozirgi holatini “yaxshi”, 45 foizi - “qoniqarli” va atigi 17 foizi “yomon” deb baholagan.
Respondentlarning 42 foizi tovar / xizmatlarga talab "yaxshilangan", 45% - "o‘zgarmagan", 13% - "yomonlashgan" deb javob berishdi. Xodimlar soni korxonalarning 18% - "o‘sdi", 74% - "o‘zgarmadi", 8% - "kamaygan", deb hisoblashgan.
Keyingi 3 oy ichida biznesni rivojlantirish istiqbollarini kutish ko‘rsatkichi 89 punktni tashkil etdi va 16 punktga oshdi, ya’ni tadbirkorlarning kelgusi 3 oy ichida o‘z biznesini rivojlantirish istiqbollari to‘g‘risida umidlari ijobiydir.
Xususan, yanvar oyida qishloq xo‘jaligi sohasidagi istiqbollarni kutish ko‘rsatkichlari 5 punktga; sanoat 26 punktga; qurilish 19 punktda; xizmatlar mos ravishda 14 punktga o‘sishni ko‘rsatdi.
Tahlillar shuni ko‘rsatdiki, so‘ralgan korxonalarning 79% o‘z biznesining istiqbollari "yaxshilanadi" deb taxmin qilishgan, 20% bu "o‘zgarmaydi" va faqat 1% "yomonlashuv"ni belgilashgan.
73% korxonalarda tovarlarga / xizmatlarga talab "yaxshilanadi" deb kutilmoqda, 25% - "o‘zgarmaydi", 2% - talab "yomonlashishini" bashorat qilmoqda.
Kelgusi uch oy ichida korxonalarning yarmidan ko‘pi ishchilar sonini "ko‘paytirishni" rejalashtirmoqda (66%), respondentlarning 33% esa ishchilar soni "o‘zgarmaydi" va faqat 1% "kamayadi" deb javob berishdi.
Korxonalarning 22% o‘z tovarlari / xizmatlari narxlarining "o‘sishini" bashorat qilmoqda, 28% - narxlar "o‘zgarmaydi", 2% - narxlarning "pasayishini" kutmoqda, 48% - esa narxlari qanday "bilmayman", deb javob berishgan.
Ishbilarmonlik muhiti ko‘rsatkichi ketma-ket ikkinchi oyda o‘rtacha o‘sishni ko‘rsatmoqda va yanvar oyida 17 pog‘onaga o‘sib, 69 pog‘onani tashkil etdi. Ya’ni, ekspertlar mamlakatdagi ishbilarmonlik muhitining holatini "yaxshi" deb baholaydilar.
Mavjud vaziyat va taxminlar qiymatlari o‘rtasidagi bog‘liqlik iqtisodiy rivojlanishning ijobiy tendensiyasi yaqin 3 oy davomida davom etishini anglatadi.
Xususan, yanvar oyida 26 punktga sezilarli o‘sishni qishloq xo‘jaligidagi ishbilarmonlik muhiti ko‘rsatkichi ko‘rsatdi, sanoatda o‘sish 14 punktni tashkil etdi, qurilish va xizmat ko‘rsatishda mos ravishda 25 va 9 punktga o‘sish qayd etildi.
Joriy yilning yanvar oyida ishbilarmonlik muhitining o‘xshash ko‘rsatkichlarini baholash asosiy sherik mamlakatlar uchun quyidagicha joylashgan: Turkiya (7), Xitoy (1,3) va Janubiy Koreya (-15).
Feruzbek Davletov
Iqtisodiy tabqiqotlar va islohotlar markazi
jamoatchilik bilan aloqalar xizmati bilan birgalikda
Izoh qoldirish