Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi tomonidan baholangan Ishbilarmonlik faolligi indeksi (IFI) 2021 yil yanvar oyida qayta tiklandi va o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 1025 birlikni tashkil etdi (o‘sish 2,5%).
Ushbu ko‘rsatkich 2020 yilning iyun oyidan boshlab koronavirus pandemiyasi tufayli salbiy tendensiyaga ega bo‘lgan. Koronavirus pandemiyasining salbiy ta’sirini yumshatish bo‘yicha davlat tomonidan o‘z vaqtida qabul qilingan chora-tadbirlar makroiqtisodiy barqarorlik hamda iqtisodiyot tarmoqlari va sohalarining uzluksiz ishlashini ta’minladi.
1-rasm. 2021 yilning yanvar oyida IFI o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 2,5 foizga oshgan.
Komponentlar darajasida o‘zgarishlar bo‘lgan.
2021 yilning yanvar oyida Ishbilarmonlik faolligi indeksi o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 2,5 foizga oshib, 1025 birlikni tashkil etishi quyidagi komponentlar darajasidagi o‘zgarishlarga bog‘liq bo‘lgan:
- tovar-xom ashyo birjasida xom ashyo sotib olish jadalligi 11,9 foizga oshgan;
- xo‘jalik yurituvchi sub’yektlarning bank hisobvaraqalaridagi opreatsiyalar soni 30,1 foizga kamaygan;
- faoliyat ko‘rsatayotgan xo‘jalik yurituvchi sub’yektlar bo‘yicha komponent 21,8 foizga oshgan;
- tovar belgilari bo‘yicha komponent 2,1 barobarga oshgan.
Hududlar kesimida Buxoro viloyatida eng yuqori o‘sish sur’ati qayd etilgan.
2021 yil yanvar oyida Ishbilarmonlik faolligi indeksi 9 ta hududda 2020 yilning yanvar oyiga nisbatan o‘sish kuzatilgan bo‘lsa, qolgan 5 ta hududda pasayish qayd etilgan. Buxoro (41,7%), Qashqadaryo (25,6%), Samarqand (24,7%), Farg‘ona (20,6%) viloyatlari va Toshkent shahrida (32,5%) sezilarli darajada o‘sish kuzatilgan (2-rasm).
O‘tgan yilning shu davriga nisbatan pasayish Andijon (- 14,4%), Surxondaryo (- 9,6%), Sirdaryo (- 7,1%), Toshkent (- 6,9%) va Navoiy (- 6,2%) viloyatlarida kuzatilgan.
2-rasm. 2021 yil yanvar oyida hududlar kesimida ishbilarmonlik faolligi indeksi
TOVAR-XOM AShYo BIRJASIDAGI FAOLLIK
2021 yilning yanvar oyida IFIning birja komponenti o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 1,1196 birlikni tashkil etdi va 11,9 foizga oshgan. Ushbu komponentning oshishi har bir bitim bo‘yicha sotib olingan tovarlar o‘rtacha jismoniy hajmining bitimlar sonining 73,6% ga oshganligi bilan izohlanadi.
Respublika tovar-xom ashyo birjasida tovarlar savdosi umumiy aylanmasi hajmi 2021 yil yanvar oyida 4 103,1 mlrd. so‘mni tashkil etib, ushbu ko‘rsatkich o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 41,7 foizga oshgan.
XO‘JALIK YuRITUVChI SUB’EKTLARNING FAOLLIGI
Faoliyat yuritayotgan xo‘jalik sub’yektlari bo‘yicha komponent 2021 yil yanvar oyida 1,2180 birlikni tashkil etib, o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 21,8 foizga oshganligini ko‘rsatadi.
2021 yil yanvar oyida faoliyat yuritayotgan xo‘jalik yurituvchi sub’yektlar soni o‘tgan oyga nisbatan 85 780 taga ko‘payib, 524 136 tani (2020 yilning yanvar oyida 438 356 ta) tashkil etdi.
Yirik tadbirkorlik bilan shug‘ullanuvchi korxonalar soni 670 taga oshgan.
Hisobot davrida kichik korxonalar soni 417 244 tagacha yetib, o‘tgan yilning yanvar oyiga nisbatan 75 354 taga oshgan. Fermer xo‘jaliklari soni 94 144 tadan 103 900 tagacha (9 756 taga) ko‘paygan. Yirik tadbirkorlik bilan shug‘ullanayotgan sub’yektlar soni 2 992 tani tashkil etib, 2020 yilning yanvar oyiga nisbatan 670 taga oshgan.
BANK HISOB VARAQALARI BO‘YIChA OPERATsIYaLAR
2021 yil yanvar oyida banklararo to‘lov operatsiyalari soni 3 647,4 ming tani tashkil etdi va o‘tgan yilning yanvar oyiga nisbatan 1 569,1 ming tranzaksiyaga (-30,1%) kamaygan. Shuningdek, o‘tgan oyga nisbatan esa 24,7 foizga kamaygan.
Banklararo to‘lov operatsiyalari soni barcha hududlarda kamaygan.
2021 yil yanvarda respublikaning barcha hududlarida, yuridik shaxslar o‘rtasidagi bank operatsiyalari soni o‘tgan yilning mos davriga nisbatan kamaygan. Xususan, sezilarli darajadagi kamayish Sirdaryo (- 48,1%), Qashqadaryo (- 46,2%), Andijon (- 43,8%), Xorazm (- 39,4%) viloyatlarida va Qoraqalpog‘iston Respublikasida (- 40,5%) kuzatilgan.
BRENDLARNI RO‘YXATGA OLISh
2021 yil yanvar oyida savdo belgilari muhofazasi bo‘yicha biznes faolligi indeksi 2,1333 birlikni tashkil etib, ushbu ko‘rsatkich 2020 yilning yanvar oyiga nisbatan 2,1 baravarga oshgan. Joriy yilning yanvar oyida yuridik shaxslar tomonidan 224 ta tovar belgilari va tovar nomlari ro‘yxatga olingan.
O‘zbekiston Respublikasi va hududlarda IFI komponentlarining o‘tgan yilning mos davriga nisbatan o‘zgarishi
Hududlar |
IFI | Banklararo tranzaksiyalar bo‘yicha komponent | Tovar-xom ashyo birjasi bo‘yicha komponent | Xo‘jalik sub’yektlari bo‘yicha komponent | Tovar belgilari bo‘yicha komponent |
O‘zbekiston Respublikasi | ↑1025 | ↓0,6992 | ↑1,1196 | ↑1,2180 | ↑2,1333 |
Buxoro viloyati | ↑1417 | ↓0,6716 | ↑2,0000 | ↑1,1910 | ↑4,0000 |
Toshkent shahri | ↑1325 | ↓0,8390 | ↓0,8036 | ↑2,9659 | ↑1,9157 |
Qashqadaryo viloyati | ↑1256 | ↓0,5384 | ↑2,0000 | ↑1,2161 | ↓0,0000 |
Samarqand viloyati | ↑1247 | ↓0,6452 | ↑1,4354 | ↑1,3039 | ↑5,3333 |
Farg‘ona viloyati | ↑1206 | ↓0,6288 | ↑1,2869 | ↑1,1878 | ↑7,0000 |
Xorazm viloyati | ↑1154 | ↓0,6055 | ↑1,6374 | ↑1,1682 | ↑1,0000 |
Namangan viloyati | ↑1135 | ↓0,6086 | ↑1,4095 | ↑1,2194 | ↑3,0000 |
Jizzax viloyati | ↑1056 | ↓0,6203 | ↑1,3708 | ↑1,3222 | ↓0,0000 |
Qoraqalpog‘iston Respublikasi | ↑1049 | ↓0,5954 | ↑1,2163 | ↑1,2020 | ↑3,0000 |
Navoiy viloyati | ↓938 | ↓0,6097 | ↑1,1539 | ↑1,1979 | ↓0,0000 |
Toshkent viloyati | ↓931 | ↓0,6321 | ↑1,0504 | ↑1,1595 | ↑1,1667 |
Sirdaryo viloyati | ↓929 | ↓0,5193 | ↑1,0758 | ↑1,1695 | ↑2,0000 |
Surxondaryo viloyati | ↓904 | ↓0,6320 | ↑1,0238 | ↑1,2429 | ↓0,0000 |
Andijon viloyati | ↓856 | ↓0,5623 | ↓0,9170 | ↑1,1937 | ↑1,0000 |
O‘zbekiston Respublikasi va uning hududlarida IFI komponentlarining o‘tgan oyga nisbatan o‘zgarishi
Hududlar |
IFI | Banklararo tranzaksiyalar bo‘yicha komponent | Tovar-xom ashyo birjasi bo‘yicha komponent | Xo‘jalik sub’yektlari bo‘yicha komponent | Tovar belgilari bo‘yicha komponent |
O‘zbekiston Respublikasi | ↓930 | ↓0,7526 | ↓0,9630 | ↑1,0109 | ↑1,9649 |
Farg‘ona viloyati | ↑1506 | ↓0,7606 | ↓0,9725 | ↑1,0043 | ↑21,0000 |
Buxoro viloyati | ↑1441 | ↓0,8555 | ↑2,0000 | ↑1,0049 | ↑4,0000 |
Samarqand viloyati | ↑1352 | ↓0,7447 | ↑2,0000 | ↑1,0114 | ↑2,2857 |
Qoraqalpog‘iston Respublikasi | ↑1331 | ↓0,8025 | ↑1,8465 | ↑1,0069 | ↑3,0000 |
Navoiy viloyati | ↑1281 | ↓0,7371 | ↑2,0000 | ↑1,0117 | ↓0,0000 |
Jizzax viloyati | ↑1276 | ↓0,7240 | ↑2,0000 | ↑1,0131 | ↓0,0000 |
Sirdaryo viloyati | ↑1275 | ↓0,7162 | ↑1,8630 | ↓0,9961 | ↑2,0000 |
Toshkent shahri | ↑1151 | ↓0,7628 | ↑1,0865 | ↑1,8029 | ↑1,7667 |
Andijon viloyati | ↑1139 | ↓0,7502 | ↑1,5566 | ↑1,0173 | ↑1,0000 |
Namangan viloyati | ↑1037 | ↓0,6341 | ↑1,3694 | ↑1,0108 | ↑1,5000 |
Qashqadaryo viloyati | ↓992 | ↓0,7180 | ↑1,2854 | ↑1,0316 | ↓0,0000 |
Toshkent viloyati | ↓987 | ↓0,7587 | ↑1,1355 | ↑1,0005 | ↑1,5556 |
Xorazm viloyati | ↓972 | ↓0,7528 | ↑1,1362 | ↑1,0192 | ↑1,0000 |
Surxondaryo viloyati | ↓813 | ↓0,7052 | ↓0,8586 | ↑1,0111 | ↓0,0000 |
Izoh qoldirish