2021 yilning 22 dekabridan boshlab yangi ko‘rinishdagi nominal qiymati 50 ming so‘m va 100 ming so‘m bo‘lgan banknot shaklida pul belgilarini muomalaga chiqarilishi to‘g‘risida qaror qabul qilindi. Bu haqda Markaziy bank matbuot xizmati xabar berdi.
Mazkur banknotlar mavzusi (tematikasi) «Buyuk Ipak yo‘li» hamda mamlakat hududidagi Surxondaryo va Xorazm viloyatlarining qadimiy tarixiga bag‘ishlangan.
Banknotlar himoyalangan qog‘ozda chop etilgan bo‘lib, old va orqa tomonlari maxsus lak bilan qoplangan.
O‘lchami 147×69 mm bo‘lgan 50 ming so‘mlik banknotaning old tomoni chap qismida Surxondaryo viloyatida joylashgan XI-XII asrlarga tegishli «ABU ISO TERMIZIY MAQBARASI» me’moriy yodgorligi tasvirlangan. Old va orqa tomonlarining asosiy rangi — binafsharang bo‘lib, boshqa ranglar bilan uyg‘unlashgan. Ushbu banknotaning orqa tomonida miloddan avvalgi III-I asrlarga tegishli bo‘lgan Surxondaryo viloyati hududidagi qadimiy yodgorlik — «FAYOZTEPA ARXEOLOGIYA YODGORLIGI» tasvirlangan. Markaziy qismida tinchlik ramzi bo‘lgan «uchayotgan kabutar» tasvirida zamonaviy «Spark live» maxsus himoya elementi qo‘llanilgan bo‘lib, turli qiyalikda tasvirda rang o‘zgarishi va siljish effektini hosil qiladi.
Yuqori qismining chap tarafida «50000» raqami to‘q qizil rangda, yuqori qism markazida «O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI MARKAZIY BANKI» matni yarmi ko‘k rangda va yarmi to‘q qizil rangda hamda yuqori o‘ng burchakdagi O‘zbekiston Respublikasining Gerbi to‘q qizil rangda joylashgan.
O‘ng va chap tomoni chekkasida joylashgan ko‘k rangdagi maxsus element ko‘rish qobiliyati past bo‘lgan insonlar uchun mo‘ljallangan bo‘lib, bo‘yoqning bo‘rtmalik xususiyati hisobiga banknotning qiymatini aniqlash imkonini beradi.
Banknotning quyi qismida naqshinkor tasvir fonida «latent» (yashirin) tasvir «UZ» ko‘rinishida berilgan bo‘lib, u yorug‘lik manbaiga nisbatan ma’lum qiyalikda ko‘rinish xususiyatiga ega.
Quyi qismining chap tomonida banknot qiymatini aks ettiruvchi «ELLIK MING SO‘M» yozuvi va «O‘ZBEKISTON SO‘MI RESPUBLIKA HUDUDIDA HAMMA TO‘LOVLAR UCHUN O‘Z QIYMATI BO‘YICHA QABUL QILINISHI SHART» matni joylashgan.
Yuqoridagi tasvirlar metallograf bosma usulida bajarilgan bo‘lib, barmoq uchi bilan siypalaganda buyoqning bo‘rtmaligini sezish mumkin.
Banknot o‘ng qismidagi och fonda nusxa ko‘chirishga qarshi har xil diametrdagi xalqalar joylashgan bo‘lib, nusxa ko‘chirilganda tasvirlardagi aniqlik yo‘qoladi.
Yuqori qismidagi O‘zbekiston xaritasi chizmasida och chiziqlar bilan «Buyuk Ipak yo‘li» karvon yo‘llari yo‘nalishi ko‘rsatilgan.
Yuqori chap qismida Surxondaryo viloyati Sopollitepa arxeologiya yodgorligi topilmasi bo‘lgan «naqshinkor tamg‘a» tasviri registr vazifasini bajargan holda, «old» va «orqa» tomonlarini bir-biri bilan mos tushirish uchun xizmat qiladi. Yorug‘likka qaratilganda oq qismi banknotning orqa tomonidagi rangli elementlar bilan qo‘shilib to‘liq tasvir hosil bo‘ladi.
Banknotning raqami lotin alifbosidagi ikki harfli seriya va yetti xonali sondan tashkil topgan bo‘lib, o‘ng qismida gorizontal va chap qismida vertikal ko‘rinishda bosilgan.
O‘ng qismida Surxondaryo viloyati Sopollitepa arxeologiya yodgorligi topilmasi bo‘lgan miloddan avvalgi XVII-XV asrlarga tegishli 2 xil ko‘rinishdagi sopol idishlar tasviri aks ettirilgan.
Yuqori chap qismida «O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI MARKAZIY BANKI» matni va banknot muomalaga chiqarilgan yil «2021» chop etilgan.
Banknotning pastki qismi chap va o‘ng burchaklarida banknot nominal qiymati «50000» raqami oq rangda bir chiziqda hamda yuqori o‘ng burchakda «ELLIK MING SO‘M» yozuvi tushirilgan.
Pastki qismida «O‘ZBEKISTON SO‘MINI QALBAKILASHTIRISH QONUNGA MUVOFIQ TA’QIB QILINADI» matni ogohlantiruvchi yozuv sifatida qayd etilgan.
O‘lchami 152×69 mm bo‘lgan ushbu banknotaning old tomoni chap qismida Xorazm viloyatining Xiva shahrida joylashgan «ICHAN QAL`A» tarixiy muzeyi tasvirlangan. Banknot orqa tomonida III-IV asrlarga tegishli bo‘lgan qadimiy Xorazm davlatining poytaxti vazifasini bajargan qal’a — «ANGKAQAL`A ARXEOLOGIYA YODGORLIGI» tasvirlangan.
Yuqori qismining chap tarafida «100000» raqami, yuqori qism markazidagi «O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI MARKAZIY BANKI» matni jigarrangda hamda yuqori o‘ng burchakdagi O‘zbekiston Gerbi yashil rangda joylashgan.
O‘ng va chap tomoni chekkasida joylashgan jigarrangdagi maxsus element ko‘rish qobiliyati past bo‘lgan insonlar uchun mo‘ljallangan bo‘lib, bo‘yoqning bo‘rtmalik xususiyati hisobiga banknotning qiymatini aniqlash imkonini beradi.
Banknotning quyi qismida naqshinkor tasvir fonida «latent» (yashirin) tasvir «UZ» ko‘rinishida berilgan bo‘lib, u yorug‘lik manbaiga nisbatan ma’lum qiyalikda ko‘rinish xususiyatiga ega.
Quyi qismining chap tomonida banknot qiymatini aks ettiruvchi «BIR YUZ MING SO‘M» yozuvi va «O‘ZBEKISTON SO‘MI RESPUBLIKA HUDUDIDA HAMMA TO‘LOVLAR UCHUN O‘Z QIYMATI BO‘YICHA QABUL QILINISHI SHART» matni joylashgan.
Yuqoridagi tasvirlar metallograf bosma usulida bajarilgan bo‘lib, barmoq uchi bilan siypalaganda buyoqning bo‘rtmaligini sezish mumkin.
Banknot o‘ng qismidagi och fonda nusxa ko‘chirishga qarshi har xil diametrdagi xalqalar joylashgan bo‘lib, nusxa ko‘chirilganda tasvirlardagi aniqlik yo‘qoladi.
Yuqori qismidagi O‘zbekiston xaritasi chizmasida och chiziqlar bilan «Buyuk Ipak yo‘li» karvon yo‘llari yo‘nalishi ko‘rsatilgan.
Yuqori chap qismida «ICHAN QAL`A» tarixiy muzeyi markazida joylashgan minora tasviri registr vazifasini bajargan holda, «old» va «orqa» tomonlarini bir-biri bilan mos tushirish uchun xizmat qiladi. Yorug‘likka qaratilganda oq qismi banknotning orqa tomonidagi rangli elementlar bilan qo‘shilib to‘liq tasvir hosil bo‘ladi.
Banknotning raqami lotin alifbosidagi ikki harfli seriya va yetti xonali sondan tashkil topgan bo‘lib, o‘ng qismida gorizontal holatda qizil rangda va chap qismida vertikal holatda qora rangda bosilgan.
Markaziy qismida «qirrali naqsh» tasvirida zamonaviy «Spark live» maxsus himoya elementi qo‘llanilgan bo‘lib, turli qiyalikda tasvirda rang o‘zgarishi va siljish effektini hosil qiladi.
O‘ng qismida Xorazm viloyati arxeologiya yodgorligi topilmasi bo‘lgan X asrga tegishli sopol idish va miloddan avvalgi I asrga tegishli kumush tanga tasviri aks ettirilgan.
Yuqori chap qismida «O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI MARKAZIY BANKI» matni va banknot muomalaga chiqarilgan yil «2021» chop etilgan.
Banknotning pastki qismi chap va o‘ng burchaklarida banknot nominal qiymati «100000» raqami oq rangda bir chiziqda hamda yuqori o‘ng burchakda «BIR YUZ MING SO‘M» yozuvi tushirilgan.
Pastki qismida «O‘ZBEKISTON SO‘MINI QALBAKILASHTIRISH QONUNGA MUVOFIQ TA’QIB QILINADI» matni ogohlantiruvchi yozuv sifatida qayd etilgan.
Banknotlar himoyalangan qog‘ozda chop etilgan bo‘lib, old va orqa tomonlari maxsus lak bilan qoplangan.
Markaziy bankning qayd etishicha, muomalaga chiqarilayotgan yangi ko‘rinishdagi pul belgilari bugungi kunda muomalada bo‘lgan 2017 yil namunasidagi 50 ming so‘mlik va 2019 yil namunasidagi 100 ming so‘mlik banknotlar bilan bir qatorda (parallel ravishda) muomalada bo‘ladi. Bunda, 2017 yil va 2019 yil namunasidagi 50 ming so‘mlik va 100 ming so‘mlik banknotlar ham to‘lov qobiliyatini yo‘qotmaydi.
Shuningdek, yangi ko‘rinishdagi pul belgilari ayni paytda muomalada bo‘lgan pul belgilari va tangalar bilan bir qatorda, barcha xo‘jalik yurituvchi sub’yektlar va aholi tomonidan o‘z qiymati bo‘yicha barcha turdagi to‘lovlar uchun hech qanday cheklovlarsiz qabul qilinishi shart.
Izoh qoldirish