Ўзбекистонда қанча мансабдор шахслар пора билан қўлга олингани очиқланди

Ислоҳотларнинг ижобий натижасини бугун ушбу йўналишда қабул қилинган концептуал аҳамиятга эга норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг қабул қилиниши, коррупциянинг олдини олишга қаратилган маъмурий ислоҳотларнинг амалга оширилиши, аҳолининг давлат органларига бўлган ишончининг ортиши мисолида кўриш мумкин.

Жумладан, пора олиш жинояти (Ўзбекистон Республикаси ЖКнинг 210-моддаси) коррупциявий жиноятлар орасидаги энг оғир ва ижтимоий хавфлилиги юқори бўлган жиноятлардан бири ҳисобланиб, сўнги йилларда ушбу жиноят, яъни пора олиш билан боғлиқ жиноятлар сонининг камайишига эришилмоқда.

Кўриш мумкинки, 2021 йилда оғир даражадаги пора олиш жинояти 56 тага, ўта оғир даражадаги пора олиш жинояти 7 тага камайишига эришилган.

Коррупция ҳолатлари ҳақида хабардор қилиш имконини берувчи махсус дастурий таъминот ишлаб чиқилди

2021 йилда содир этилган пора олиш билан боғлиқ жиноятлар таҳлили шуни кўрсатмоқдаки, ўтган 2021 йилда Республика бўйича 91 та пора олиш жиноятлари содир этилган бўлиб, 91 нафар шахсларга нисбатан Жиноят кодексининг 210-моддаси билан жиноят ишлари қўзғатилган.

Ҳудудлар кесимида таҳлил қилинганда:

1. Тошкент шаҳрида – 18 та;
2. Тошкент вилоятида – 13 та;
3. Жиззах вилоятида – 9 та;
4. Андижон вилоятида – 8 та;
5. Қашқадарё вилоятида – 8 та;
6. Сурхондарё вилоятида – 7 та;
7. Самарқанд вилоятида – 5 та;
8. Бухоро вилоятида – 4 та;
9. Наманган вилоятида – 4 та;
10. Фарғона вилоятида – 4 та;
11. Хоразм вилоятида – 4 та;
12. Сирдарё вилоятида – 3 та;
13. Навоий вилоятида – 2 та;
14. Қорақалпоғистон Республикаси – 2 та содир этилган.

Пора олиш жиноятларининг 10 таси вилоят, 81 таси туман-шаҳар миқёсидаги давлат ташкилотлари мансабдор шахслари томонидан содир этилган бўлиб, туман-шаҳар миқёсидаги мансабдор шахслар томонидан содир этилган пора олиш жиноятлари умумий пора олиш жиноятларининг 89 фоизни ташкил қилган.

Ўзбекистонда коррупция қайси соҳаларда аниқлангани маълум бўлди

Лавозимлар доирасида таҳлил қилинганида, 91 та пора олиш жиноятидан 49 таси биринчи даражали раҳбарлар, 8 таси раҳбар ўринбосари, 34 таси ижрочи ва техник ходимлар томонидан содир этилгани, мансабдор шахслардан 77 нафари эркак, 14 нафари аёл эканлиги маълум бўлди.

Соҳалар кесимида таҳлил қилинганда, 91 та пора олиш жиноятидан 20 таси ички ишлар (8 таси йўл ҳаракати хавфсизлиги), 12 таси мактабгача таълим, 10 таси ҳокимлик, 6 таси ҳарбий, 6 таси қишлоқ хўжалиги, 4 таси халқ таълими, 4 таси қурилиш, 3 таси коммунал хизмат (электр, газ, сув) ва 26 таси бошқа соҳалар ҳисобига тўғри келган.

Шунингдек, 91 та пора олиш жиноятидан 26 таси ёки 28,5 фоизи бевосита суд ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари ходимлари томонидан содир этилган бўлиб, умумий пора олиш жиноятининг деярли учдан бир қисмига тўғри келган.

Бундан ташқари, 91 та пора олиш жиноятидан 65 таси ижро тизимига кирувчи давлат бошқарув органлари ходимлари томонидан содир этилган бўлиб, уларнинг 18 таси (19,7 фоизи), деярли бешдан бир қисми таълим тизими ходимлари ҳисобига тўғри келган.

Давлат солиқ қўмитаси органида коррупция ҳолатлари кўпроқ қайси йўналишда кузатилмоқда?

Лавозимлар доирасида таҳлил қилинганида, 91 та пора олиш жиноятидан 49 таси биринчи даражали раҳбарлар, 8 таси раҳбар ўринбосари, 34 таси ижрочи ва техник ходимлар томонидан содир этилгани, мансабдор шахслардан 77 нафари эркак, 14 нафари аёл эканлиги маълум бўлди.

Энг кўп пора миқдори 2 млн. АҚШ долларини (67 млн. сўм), энг кам пора миқдори 50 АҚШ доллари (150 минг сўм) ташкил этган бўлса, ўртача пора миқдори 37 819 АҚШ долларини ёки 3,92 млн. сўмни ташкил этган.

Cодир этилган 91 та пора олиш жиноятларининг 75 таси тезкор тадбир 16 таси терговга қадар текшириш давомида фош этилган бўлиб, пора предмети бўлган пуллар 5 та ҳолатда воситачилар ва 86 та ҳолатда тўғридан-тўғри мансабдор шахслар томонидан олинган.

Ушбу 91 та жиноятдан 20 таси ишга қабул қилиш, 8 таси маъмурий чора кўрмаслик, 6 таси ер ажратиш, 4 таси қурилишга рухсат бериш, 3 таси ердан ижара асосида фойдаланишга рухсат бериш, 3 таси автотранспорт воситасини жарима майдончасидан чиқариш, 2 таси постдан рухсатномасиз ўтказишга рухсат бериш, 2 таси пенсия тайинлаш, 2 таси давлат харидлари бўйича шартнома имзолаш учун улуш талаб қилиш, 2 таси чегарадан ўтказиш билан боғлиқ бўлиб, қолган 39 та ҳолатда жиноятлар бошқа ваколатлардан фойдаланиш асосида содир этилган.

Жорий йилда қайси соҳа вакиллари энг кўп коррупцион ҳуқуқбузарликлар содир этгани ҳақида батафсил маълумот берилди

Кўриш мумкинки, 22 фоиз пора олиш жинояти ишга олиш ваколатидан фойдаланиш орқали содир этилган бўлиб, уларнинг 15 таси техник ва ижрочи ходимларни таълим (11 таси Мактабгача таълим, 4 таси Халқ таълими) муассасаларига ишга қабул қилиш билан боғлиқ.

Порхўрлик жиноятлари бўйича жавобгарликнинг муқаррарлигини таъминлаш ва унга қарши курашиш юзасидан Агентлик томонидан бир қатор таклифлар ишлаб чиқилди. Хусусан,

1. Пора олиш жинояти бўйича тергов ва суд амалиётини умумлаштириш орқали мавжуд муаммоларни аниқлаш ҳамда норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни такомиллаштириш;

Жумладан, аксарият пора олиш жиноятлари тезкор тадбирлар натижасида фош этилаётганлигини инобатга олган ҳолда тезкор-қидирув фаолиятини амалга оширувчи давлат органларидан таклифлар олиш ва ушбу таклифлар асосида Ўзбекистон Республикасининг 2012 йил 25 декабрдаги “Тезкор-қидирув фаолияти тўғрисида”ги Қонунига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш масаласини кўриб чиқиш;

2. Коррупциявий жиноятларни фош этишда кўмаклашган шахсларни рағбатлантириш тизими самарали натижа бераётганлигини инобатга олган ҳолда пора олиш жиноятларини фош этишда кўмаклашган шахсларни рағбатлантиришнинг ички идоравий тизимини яратиш лозим бўлиб, бу жараёнда шахсларнинг хавфсизлигини таъминлашга алоҳида эътибор қаратиш;
3. Коррупциявий жиноятлар, хусусан, пора олиш жинояти ҳақида хабар беришнинг тезкор ва хавфсиз тизимини яратиш, ушбу тизимдан барча фуқароларнинг фойдаланиш имкониятини яратиш;
4. Пора олиш жиноятларининг аксарияти ишга олиш ваколатидан фойдаланиш орқали содир этилгани ва уларнинг кўпчилиги таълим тизимига тўғри келгани сабабли мактабгача таълим муассасаси ва умумий ўрта таълим мактабларига ижрочи ходимларни ишга олиш жараёни устидан назоратни тўлиқ Давлат хизматларини ривожлантириш агентлигига ўтказиш, иш ўринлари бўйича очиқ танловлар ўтказилишини таъминлаш.
   

   Ўзбекистондаги коррупция хавфи бўлган соҳалар